Ebeveynlik dünyanın en önemli işidir!
Bir ebeveyn olarak çocuklarımıza kattığımız (iyi-kötü) her şey iler,de onun nasıl bir birey olacağını belirlemekle kalmaz; etkileşimde bulunacağı insanların hayatlarını da etkiler. Anne baba olarak çocuklarımızın belki de ilk öğretmenleri oluruz. Çocuklar hayata dair bildiklerinin hemen hepsini ailelerinde öğrenir. Ve bu noktada ailenin çocuklarına verebileceği en kıymetli eğitimlerden birinin sorumluluk olduğunu söyleyebiliriz! Bu yazımızda çocuklarımıza sorumluluk kazandırmanın önemi ve bunu nasıl yapacağımıza değineceğiz.
Sorumluluk basitçe, “insanların yaşlarına ve gelişim dönemlerine göre hem kendileri hem de çevreleri için yerine getirmeleri gereken görevler” olarak tanımlanabilir. Hiç kimse sorumluluk almayı bilerek doğmaz. Dolayısıyla sorumluluk aile tarafından çocuğa öğretilmesi gereken bir kazanımdır.
Sorumluluk Nasıl Kazandırılır?
1. Kurallara Uymayı Öğretin
Çocuklarınıza kurallara uymayı öğreterek sorumluluk bilinci oluşturmaya başlayabilirsiniz.
Hayat, kurallar üzerine kuruludur. İçinde bulunduğumuz sosyal ortamların kurallarına uyarız. Aksi halde bu bizi uyumsuz yapacaktır. Sorumluluk sahibi bireyler kendiliğinden bir öz disiplinle bulundukları ortamın kurallarını içselleştirirler.
2. Çocuğunuzla İletişim Kurun
Sorumluluk kazandırmak istediğiniz davranışı çocuğunuza açıkça söylemelisiniz. O davranışı neden ve ne şekilde yapacağını anlatarak başlayabilirsiniz.
- Örneğin, öğretmeninin eve göndermiş olduğu bir ödevi vaktinde bir şekilde okula götürüp öğretmenine teslim etmek çocuğun sorumluluğu olmalıdır. Bu noktada ebeveynin yapması gereken şey ödevinin olup olmadığını sormak, eğer zorlanırsa yardım edebileceğini söylemek ve ödevini yaptıktan sonra çantasına kendisinin koyması gerektiğini hatırlatmaktır.
Özetle, ebeveyn çocuk sorumluluklarını yerine getirirken sadece rehber olmalıdır. Eğer başka konularda desteğe ihtiyaç duyulursa alanında uzman, yetkin kişilerle görüşülmeli ve süreç buna göre ayarlanmalıdır.
3. Tutarlı Olun
Davranış kazandırmaya çalışırken tutarlı olmalısınız. Tutarlılık ebeveynin kendi içinde olması gerektiği gibi ebeveynler arası da tutarlılık sağlanmalıdır.
Çocuklar herhangi bir ebeveyninin (annesinin ya da babasının) onun yerine bir görevi yerine getirdiğini öğrenirse kendisi yapmayacaktır. Hep anneden ya da babadan bekleyecektir. Böylece de kazandırılmak istenen davranış oturmayacaktır.
4. Olumlu Geri Bildirimlerden Yararlanın
Çocuğunuzun kazanmasını istediğiniz davranışı olumlu geri bildirimlerle takip etmelisiniz. Çocuklar bir davranışı kazanana kadar bazen yerine getirip bazen unutabilirler. Veya bir davranışı kazandırmak için adım adım ilerlemek gerekebilir. Bu sebeplerden ötürü çocuk o davranışı sorumluluklarının arasında yerleştirene kadar olumlu geri bildirimleri pekiştirme yolu olarak kullanabilirsiniz.
5. Çocuğunuzun Kendi Seçimlerini Yapmasına Fırsat Tanıyın
Çocuğunuzun seçimlerinin sonuçlarını yaşamasına fırsat vermelisiniz. İstediği bir oyuncağı arkadaşıyla paylaşma sorumluluğunu almak ya da kıyafetlerini kendisi seçmek istiyorsa bu seçimine saygı duymanız ‘kendi eşyalarınla ilgili karar hakkı senin’ mesajını vermiş olmanızı sağlar.
Aynı zamanda bu mesaj çocuğunuza kendisinin ve başkalarının sınırlarını da öğretir. Benzer şekilde bilerek ödevini yapmamayı tercih eden ya da sınavına yeterince hazırlanmadan giren çocuğunuzun bu seçimlerinin sonucunun sorumluluğunu almasına da izin vermelisiniz.
6. Örnek Olun
Son olarak siz ebeveyn olarak sorumluluklarınızı yerine getirip rol model olduğunuzdan emin olmalısınız. Çocuklarda sorumluluk bilinci oluşturmak ebeveynin sorumluluğundadır!
Ancak sorumluluk sahibi ebeveynler sorumluluk sahibi çocuklar yetiştirebilir. Zaman zaman gerçekleştirilebilecek aile toplantıları ile herkesin sorumluluklarının neler olduğu üzerine konuşabilirsiniz.
Sorumluluk Bir Bilinçtir
- Sorumluluk kazandırmaya başlamanın bir yaşı yoktur. Bebeklikten çıkan çocuğunuza yaşına ve gelişim düzeyine göre küçük sorumluluklar vererek bu bilinç aşılanabilir.
- Sorumluluk hayatın tek bir alanıyla sınırlı değildir. Henüz öğrenci olan çocuğunuzun sorumluluğu “yalnızca ders çalışmak” değildir. Hayatın her alanında günlük rutin işlerde de yerine getirmesi gereken birçok sorumluluğu vardır.
- Aşırı korumacı ya da müdahaleci ebeveynlik tarzı çocukların sorumluluk sahibi olmasını önler. Bu tip ebeveynlik tarzının altında genellikle “O daha çocuk yapamaz” düşüncesi vardır. Ebeveynler bu düşüncenin etkisiyle çocuklarının görevlerini onların yerine yaparlar. Dolayısıyla çocuklar çok daha küçük yaşlarından itibaren sorumluluk almaları gerekmediği mesajıyla büyürler. Ama unutmayın ki, çocuklarınızın hayatlarını ne kadar kolaylaştırırsanız ilerde o kadar zor hayatları olacaktır.
- Sorumlulukların cinsiyeti yoktur. Erkek çocuklar da ev işlerinde küçük görevler alabilir. Bu sayede ilerde herhangi biri olmadan da kendi kendine yetebilen bir birey olmasının tohumlarını atmış olacaksınız.
Sorumluluk bilinci hayat başarısının altında yatan en önemli dinamiktir. Bir düzen ve disiplin içinde yetişen bireyler ilerde kendilerine hedef olarak koydukları şeylere bu bilinç sayesinde ulaşırlar. Sınavlara hazırlık yıllarında birçok anne baba “çocuklarının neden ders çalışmadığından” yakınmakta ve zaten stresli geçen bu dönem bir de ebeveyn-çocuk çatışması ile daha da zorlaşabilmektedir.
İncelendiğinde anlarız ki, sınava hazırlanan bu gençlerden akademik ve sosyal sorumluluklarını yerine getirmeleri ta ki bu kritik dönem gelene kadar beklenmemiştir. Özetle, hiç kimse belli bir yaşa gelince kendiliğinden bir içgüdüyle o döneme ait sorumluluklarının farkında varmayacaktır. Küçük yaşlarda çocuklarına rehber olan ebeveynler yıllar sonra çocukları büyüdüğünde onlara hiçbir şeyi hatırlatmalarına bile gerek olmadığını göreceklerdir…
Bu süreçte destek almak, iyi oluşunuzu geliştirmek isterseniz Heltia uygulamasını indirebilirsiniz. Online terapi, diyetisyen ve fizyoterapist görüşmeleri ile hem psikolojik hem de fiziksel gelişim sürecinize başlayabilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “Rüyaların İyi Oluşumuzdaki İşlevleri” ve “Mutluluğa Giden Yol: Mutluluk Nedir?” adlı içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.