Sıkça aklınıza gelen, sizi huzursuz eden düşünceleriniz var mı? Bu düşüncelerden kurtulmak için bir takım davranışları yerine getirmeye dair güçlü bir istek duyuyor musunuz?
Peki, bu davranışları yerine getirdikçe sıkıntı veren o düşüncenizden bir süreliğine kurtuluyor musunuz?
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), takıntı-zorlantı bozukluğu olarak da bilinir. Kişinin takıntılı bir takım düşüncelere eşlik eden davranışları olması durumu olarak açıklanabilir.
OKB bazen gerçek bir tanı alacak kadar kişinin günlük hayattaki işlevselliğini bozmayabilir. Fakat bazen de kişinin yaşantısını olumsuz yönde etkilemesi nedeniyle uzmanlar tarafından desteklenmesi gereken bir hal alabilir.
Adından da anlaşılabileceği üzere, obsesif-kompulsif bozukluğun obsesyonlar (düşünceler) ve kompulsiyonlar (davranışlar) olmak üzere iki bileşeni vardır:
1. Obsesyon Nedir?
Obsesyonlar istenmeden akla gelen, kişiyi huzursuz ederek kafasından atamadığı, tekrarlayan bir takım düşüncelerdir (Zayman, 2016).
- Bu düşünceler kuşku içerirler. Örneğin; “ya … ise?” , “…. yaptım mı?”, …. mıydı?” gibi cümleler kurmaya yol açabilirler.
- Takıntılı düşünceler, aniden zihinde belirirler ve hemen geçip gitmeyecek kadar inatçıdırlar. Kişi bu düşüncelerden kolaylıkla uzaklaşamaz.
- Çok çeşitli temalar üzerinde olabileceği gibi, çoğunlukla kişi için önemli olan konular üzerinde gelişmeye eğilimlidirler.
- Takıntılı düşünceler sıkıntı verir ve zorlayıcı duygular oluştururlar.
2. Kompulsiyon Nedir?
Kompulsiyonlar ise, obsesyonlar sonucu oluşan tekrar eden davranışlar ritüelleridir. Bu davranışlar dışardan görünür şekilde somut olabileceği gibi, zihinsel eylemleri içerek şekilde soyut da olabilmektedir (Zayman, 2016).
- Takıntı oluşturan düşünce her ne ise onunla ilişkili davranış yerine getirilince kişi o düşünceden bir süreliğine uzaklaşır. Örneğin; kontrol etme, el yıkama, belli bir rakama kadar sayma, tekrar tekrar birilerine danışma…
- Fakat bir süre sonra düşünce yeniden oluşur ve kişi o davranışları yapmak konusunda güçlü bir dürtü hisseder.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Neden Olur?
OKB üzerine çok kapsamlı çalışmalar yürütülmekte ve nedenlerini anlamaya ilişkin çok sayıda çalışma yapılmaktadır. Fakat bir kişide OKB gelişmesini tek bir nedene indirgemek mümkün değildir.
- Genetik faktörler,
- Çevresel etmenler,
- Kişilik özellikleri gibi birçok değişkenin etkileşimi sonucu obsesyonlar ve kompulsiyonların ortaya çıkabildiği bilinmektedir.
OKB’yi oluşturan tek bir neden belirlenemese de, devamlılık göstermesine yol açan nedenler üzerinde bilgilerimiz vardır. Şöyle ki, obsesif-kompulsif bozuklukta bir kısır döngüden söz etmek yanlış olmaz. Kişi aklına gelen rahatsız edici düşünceler sonucunda bir davranışı (kompulsiyonu) yapmaya yönelir. Ve obsesyonlar o denli rahatsız edici olabilir ki kişi ancak ve ancak o obsesyon ile ilişkili kompulsif davranışı yerine getirdiğinde rahatlayabilir. O davranışı yaptıkça da, huzursuz eden düşünceden uzaklaştığını fark eder ve bir süreliğine rahatlar.
Dolayısıyla hoş olmayan bir duyguyu azaltan herhangi bir davranış, kişilerin tekrar edeceği bir davranıştır. Bu davranışlar tekrar edilir, çünkü kişiye kendini iyi hissettirir. Bu döngü bir noktada kırılmayana dek bu şekilde devam eder.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisi Nasıl Olur?
Obsesif kompulsif bozukluk tedavisi mutlaka bir uzman desteği ile yürütülmelidir. Bu bozukluğa sahip kişilerin önemli bir kısmı, yerine getirme dürtüsü hissettikleri kompulsif davranışları gerekli ve yararlı gördükleri için tedaviye dirençli olabilirler. Dolayısıyla alanında uzman bir klinik psikolog tarafından ilk olarak içgörünün geliştirilmesi ve desteklenmesi hedeflenir.
Obsesif kompulsif bozukluk tedavisinde yürütülen oldukça başarılı terapi yaklaşımları da takıntılı düşüncelerin kişi için ne anlam ifade ettiğine ve bu düşüncelerle ilişkili davranışsal tepkilere odaklanır. OKB tedavisinde bazı durumlarda bir psikiyatrist tarafından ilaç desteği de sağlanabilmektedir. Fakat ilaç tedavisinin hekim gözetiminde sürdürülmesi şarttır.
Bu süreçteki belirtilerinizi yönetmek, mental sağlık alanında destek almak için Heltia uygulamasını indirerek bir uzmanla görüşebilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, "Narsisist Kişilik Bozukluğu Olanlara Nasıl Davranılmalı?" ve "İlişkilerde Cinsellik Ne Kadar Önemlidir?" adlı yazılarımıza da göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Zayman, E. P. (2016). DSM-5'te obsesif kompulsif bozukluk. Cukurova Medical Journal, 41(2), 360-362.
Purdon, C., & Clark, D. A. (2013). Takıntılarla başa çıkma. Istanbul, Turkey: Psikonet Yayınları.