Glütensiz beslenmeye başlamak, başlangıçta herkes için zorlayıcı görünebilir. Uzun yıllardır süregelen beslenme alışkanlığını değiştirmek, severek tüketilen besinleri beslenme listesinden çıkartmak ve tüketilmeye uygun olan gıdaları belirlemek ilk etapta motivasyonunuzu olumsuz yönde etkileyebilir.
Ancak glütensiz beslenme alışkanlığının yaygınlaşması bu diyete uygun gıda seçeneklerinde de artış yaşanmasını sağladı. Glütensiz beslenme tariflerine ve gıdalara kolay ulaşılabilmek, glütensiz beslenmeye karşı gelişen olumsuz algıyı değiştirmenize yardımcı olabilir.
Glütensiz Beslenme Nedir?
Glütensiz beslenme, glüten içeren gıdaların diyetten çıkarıldığı bir beslenme çeşidi olarak tanımlanabilir.
İçeriğinde buğday başta olmak üzere irmik, arpa, çavdar, malt ve bira mayası bulunan tüm gıdalar, glütensiz beslenme listesinden çıkartılması gerekenler arasında yer alır. Bu bağlamda buğday ve çavdar gibi glütenli tahıllardan üretilen ve glüten içeren ekmek, makarna,bulgur, şehriye, erişte, kuskus, tarhana, yarma, irmik, dondurma ve külahı, unlu mamuller, salata sosları, konserve ve paketli gıdalar glütensiz diyet takip eden bireylerin öncelikli olarak diyetlerinden çıkarması gereken gıdalar olarak belirtilir.
Ayrıca glütenli gıdalarla aynı tesiste üretilen ve çapraz bulaşma riskinin oluşabileceği gıdalara da dikkat edilmesi önemlidir.
Glütensiz Beslenmeyi Kimler Uygular?
Glütensiz beslenme, öncelikli olarak çölyak hastalığı veya glütene duyarlılığı olan bireyler için önerilir. Özellikle çölyak hastalığına sahip bireylerin katı bir glütensiz diyet uygulaması gerekir. Bununla birlikte:
- İrritabl bağırsak sendromunun etkilerinden olan ishal, şişkinlik ve gaz gibi sindirim problemlerini gidermesi,
- Vücuttaki enflamasyonu azaltması,
- Enerjiyi yükseltmesi
- Fibromiyalji belirtilerinin azalması sebebiyle bu diyet türü pek çok birey tarafından uygulanabilir.
Ayrıca romatoid artit, lupus ve fibromiyalji gibi romatizmal hastalıkların, bazı otoümmin hastalıkların ve otizm, şizofreni, atopi ve endometriozis tedavisinde bu diyet protokolü uygulanır.
Glütensiz beslenme modeli glüten tüketmemenin yanında bir çok olumsuz faktör de barındırmaktadır. Sağlıklı bireyler için glüten kaynaklarından olan buğday bağırsak mikrobiyotası için gerekli besin ögelerini içerir, kolesterol geri emilimi yavaşlatmakta ve kan şekerinin dengede kalmasına yardımcı olmaktadır. Bu diyeti uygularken sağlıklı bir beden bütünlüğü için glüten haricî tüm sağlıklı besinleri diyet listenize dengeli bir şekilde dâhil etmelisiniz.
Glütensiz beslenme herkes için uygun bir beslenme biçimi olmayabilir. Glütensiz beslenmenizi gerektirecek bir rahatsızlığınız yoksa diyeti uygulamadan önce mutlaka diyetisyeninize başvurmalısınız. Glütensiz beslenmeyle birlikte vücudun ihtiyacı olan besin değerlerinden noksan kalabileceğini unutmamalı, hekim kontrolü dışında bir diyet uygulamamalısınız.
Glütensiz Beslenme Neden Uygulanır?
Çölyak hastalığı ya da glütene duyarlılığı olan bireyler, glüten içeren bir gıda tükettiklerinde:
- Vücutları glüteni bir tehdit olarak algılayıp tepki vermeye başlar.
- Vücudun glütene verdiği tepki, bağırsak duvarları dâhil olmak üzere sindirim sistemine pek çok zarar verir.
- Bunun sonucunda ishal, kabızlık, şişkinlik, mide ağrısı, kilo kaybı, deri döküntüleri ve yorgunluk gibi semptomlar tetiklenebilir. Ayrıca bazı bireylerde kronik yorgunluk ve depresyon belirtileri gözlemlenebilir.
Glütensiz Beslenme ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Glütensiz beslenmenin yararları, onu pek çok kişi tarafından tercih edilen bir beslenme biçimine dönüştürdü. Bu noktada aklınıza takılan bazı sorular olabilir. Glütensiz beslenmeyle alakalı en çok merak edilen sorulardan bazıları şunlardır:
1. Glütensiz Beslenmeye Nasıl Başlanır?
Glütensiz beslenmeniz gerektiğinde öncelikle beslenme programınızdan glüten içeren tüm gıdaları çıkarmalısınız.
Bu gıdalar yerine taze sebze ve meyve, güvenilir üreticilerden temin edebildiğiniz sığır veya kümes hayvanı eti, balık, süt ve süt ürünleri, çiğ yemişler, pirinç ve kinoa gibi ihtiyacınız olan besin değerlerini karşılayacak gıdaları tercih etmelisiniz.
Paketlenmiş gıdalar tüketmeniz gerektiğinde çapraz bulaşma riski olabileceği için ürünlerin üzerinde eser miktar uyarısı olup olmadığına dikkat etmelisiniz.
Ayrıca güvendiğiniz bir diyetisyenden glütensiz beslenme önerileri talep edebilirsiniz.
2. Glütensiz Beslenme Kilo Aldırır mı?
Glütensiz diyet protokolü protein, posa, vitamin ve mineraller eksikliklerine neden olabilir. Glütensiz besinlerin birim miktarda enerji ve yağ içeriklerinin yüksek olmasından dolayı glütensiz diyette kilo artışı görülebilir. Ayrıca glütensiz besinlerin yağ içeriği yüksek olduğundan kardiyovasküler risk faktörleri açısından da dikkatli olunmalıdır.
Glütensiz diyetlerde sık görülen besin ögesi yetersizliklerini önlemek için kinoa, karabuğday ve baklagiller gibi gluten içermeyen alternatif tahılların tüketilmesinin yanı sıra posa ve birçok besin ögesinden zengin sebze, meyve tüketimine de önem gösterilmelidir. Ve tabii ki bu diyeti uygularken bir uzmandan destek almak son derece önemlidir.
3. Glütensiz Beslenme Kabızlık Yapar mı?
Kabızlık, şişkinlik, mide ağrıları veya ishal glüten duyarlılığı sonucunda ortaya çıkan tipik semptomlar arasında yer alır. Bu nedenle glütensiz beslenmenin kabızlık yapacağını düşünmekten öte glüten içeren gıdalardan arındırılmış bir diyetin kabızlık gibi sindirim sistemi şikayetlerini ortadan kaldırabileceğini söylemek mümkün olabilir. Ancak glutensiz bir diyet, gluten içeren bir diyete göre posa yönünden fakirdir ve kabızlık yaşamamak için glütensiz posa kaynaklarının diyete dahil edilmesi gerekir.
Siz de glütene karşı duyarlılığınız olduğunu düşünüyor ve tipik semptomlardan bazılarını yaşıyorsanız Heltia uygulaması üzerinden bir diyetisyene danışabilir, diyetisyen gözetiminde glütensiz beslenmeye başlayabilirsiniz.
Bu içeriği faydalı bulduysanız, “Günlük Kalori İhtiyacı Nedir, Diyetteki Rolü Nedir?” ve “Maden Suyu Hakkında Merak Edilenler” başlıklı makaleleri de inceleyebilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.