Yakın ilişkiler kimi zaman bir stres kaynağı, kimi zaman ise stresin etkilerini azaltan bir unsur olabiliyor. Bazen de yakın ilişkiler taraflardan birinin diğerine stresini yıkıcı bir şekilde yansıttığı bir ortamda yaşanabiliyor. Gün içerisinde artan stres seviyesi bilişsel kaynakları tükettiği için ilişkiye ayrılan zamanda o ana ve karşıdaki bireye odaklanmak da zorlayıcı olabiliyor.
Bu yazıda stres ve ilişkilerin birbirini nasıl etkilediğini, ilişkilerin stresle başa çıkmada bir rol oynayıp oynayamayacağını detaylıca ele aldık 👇🏻
Stresin İlişkilerimize Olan Etkisi Nelerdir?
Araştırmalar stresin; bireylerin kendilerini partnerlerine açıklama şeklini, iletişim dillerini, partnerin söylenenleri algılama şeklini ciddi anlamda etkilediğini gösteriyor.
Genel anlamda ise stres, bireyler ve ilişkileri üzerinde şöyle etkiler bırakabilir:
1. Karşı Tarafı Algılamada Değişiklikler Oluşturabilir
Stres duygusu hissetmek, zihni çevresel faktörlere karşı uyararak uyanık bir moda geçirir ve bu süreçte insanların karşısındakinin davranışlarını fark etme, algılama şekli değişebilir.
- Örneğin, kişiler olumsuz durumlara ani tepkiler vermekten kaçınamayabilirler.
- Bu da daha az sabırlı davranışlara ve partnerin kötü davrandığında şüphe duyma eğiliminde olmaya yol açabilir.
2. Geri Çekilme Eğilimine İtebilir
Stresin ana kaynağı olan tetikleyiciler zihni fazlasıyla meşgul ettiği için bireyler zamanlarını verimli değerlendiremeyebilirler.
- Böyle bir durumda partnerler ve aileyle yapılan aktiviteler azalabilir ya da daha az etkileşimin olduğu bir ortamda geçebilir. Bu da insanları birbirinden uzaklaştırabilir.
- Bireyler stresli olduklarında geri çekilme eğilimi gösterebilirler. Kendilerini zihinsel anlamda yorgun hissettikleri için o an karşılarına çıkan herhangi bir sorunla ilgilenmek istemeyebilirler. Bu da hem işlerinden ve sorumluluklarından geri kalmalarına hem de ilişkilerine daha az zaman ayırmalarına yol açabilir.
Bunlara bağlı olarak, stresli biri kendisini sosyal olarak izole edebilir ve eskiden heyecanla dahil olduğu ortamlardan geri çekilebilir.
3. İlgisizlik Gibi Gözüken Davranışlar Ortaya Çıkarabilir
Stres; bireyleri daha az ilgi gösteren, yeteri kadar anlayışlı ve sevecen davranamayan birine dönüştürebilir. Bu tarz olumsuz yönlerin ortaya çıkmasına bağlı olarak da özellikle romantik ilişkileri zedeleyebilir.
Bu durum bir ilişki içerisindeyken problem yaratabilir. Çünkü böyle bir durumda birey karşısındaki kişinin ya da içerisinde bulunduğu ilişkinin sorunlarını önemsiz görüyormuş gibi davranabilir.
Stres ayrıca insanları daha sinirli yapar, bu da yönetilmesi zor çatışmaların yaşanma olasılığını artırabilir. Sözlü tartışmalar sırasında yükselen stres, insanları daha az dinlemeye yol açabilir, ilgi ve empati göstermeyi zorlaştırabilir.
Kısacası stres, sorun olmayanları soruna dönüştürebilir ve sorunla yapıcı bir şekilde başa çıkmayı engelleyebilir. Bu da kişilerin sağlıklarının mental ve fiziksle sağlıklarının kötüleşmesine, [alanlarında yetkin uzmanlardan yardım almak]((currently yukarıdan: 62)) istemelerine yol açabilir.
Stresin İlişkiyi Etkilediği Nasıl Fark Edilir?
Tipik olarak bilinçli iletişim kuran bir çift, özellikle stresli olan bir hafta boyunca iletişimlerinin bozulduğunu görebilir ve ilişkilerinde gerçek iletişim sorunları varmış gibi hissedebilirler. Benzer şekilde, tipik olarak sevecen olan bir çift, stres altındayken çok az şefkat gösterebilir ve bunun sonucunda, bunun stresle ilgili olduğunu kabul etmek yerine, sevgi ve birlikte zaman geçirme konusunda bir sorunları olduğuna inanmaya başlayabilirler.
Bu tarz yanlış algılamalar ilişkilerde memnuniyetsizlik yaratabilir ve insanları sorunun asıl kaynağını yani stresi fark edip çözmek yerine sevgi, iletişim eksikliği gibi aslında var olmayan bir soruna yönlendirebilir.
Bunlara ek olarak durumu biyolojik bir açıdan da inceleyebiliriz:
- Erkekler ve kadınlar hormonlar sebebiyle strese farklı tepki verebilirler. Stres tepkisinin oluşmasında kortizon ve epinefrin adı verilen hormonlar rol oynar. Sonrasında ise oksitosin salgılanır ve bu hormon kortizon ve epinefrinin etkisine karşı koyar.
- Erkekler stresli olduklarında kadınlardan daha az oksitosin salgılarlar, bu nedenle stres hormonlarının etkisi erkeklerde daha uzun süreli olabilir. Böyle bir durumda duygularını bastırmayı ya da kaçınmayı tercih edebilirler. Kadınların stresle başa çıkma yöntemleri, artan oksitosinle beraber, daha sakin ve ılımlı olabilir.
Partnerleriyle kendilerini neyin strese soktuğu konusunda açık bir şekilde iletişim kurabilen kişilerin, gergin tartışmalar sırasında ilişki stresini aktif olarak yönetebileceklerini gösteriyor.
İlişkiler Stresle Başa Çıkma Yolu Olabilir mi?
Yapılan araştırmalar bir partnerin yanında olmanın, rahatsızlık ve stres faktörünü hafifletmeye yardımcı olabildiğini gösteriyor. Üstelik yanında olmanın yanısıra, sadece birey için önemli olan bir kişiyi düşünmenin bile etki yaratabileceğine değiniyor.
Çünkü:
- Herkes sevilme ihtiyacı duyar ve sevginin iyileştirici etkileri vardır.
- Sizi seven ve anlayan biriyle olmak kendinize duyduğunuz güven ve şefkatin artmasını sağlar.
- Yakın ilişkiler kurduğunuz bireylerle kendinize bir destek ağı oluşturarak stresi yönetmekte zorlandığınız zamanlarda onlardan yardım alabilirsiniz.
- Sadece sarılmak bile bedenin fizyolojik anlamda sakinleşmesine ve stres tepkisinin oluşturduğu gerginliğin azalmasına yardımcı olabilir.
Bunu da şöyle yorumlayabiliriz: Stres yaşamak, mutlaka ilişkinizin kötü etkileneceği anlamına da gelmez. Burada önemli olan stresi yönetme becerilerinizi geliştirmeniz ve bu aşamada partnerinizle sağlıklı bir iletişim içerisinde olabilmeniz.
Stresi birbirleriyle paylaşma ve birbirlerine açılma fırsatı olarak gören çiftler becerilerini birlikte geliştirebilirler ve birbirlerinin stres yönetim kaynakları olabilirler. Bireyler, birbirlerinden neye ihtiyaçları olduğunu öğrenirler ve birbirlerine önemsendiklerini, değer verildiklerini ve anlaşıldıklarını gösterirler. Sizin için orada olan ve ihtiyaçlarınıza cevap veren bir partnere sahip olmak, sağlıklı bir ilişki içerisinde olmak, vücudunuzun stresle daha iyi başa çıkmasına yardımcı olabilir ve stresin yoğunluğunu azaltabilir.
Ancak tabii ki, ilişkiniz stresle başa çıkmaya yardımcı olabilse de tamamen çözüm olabilir diyemeyiz. Sık sık ve yoğun bir şekilde stresli hissediyorsanız Heltia uygulaması üzerinden online terapi alabilir, mental sağlık uzmanları ile görüşebilir, iyileşme yolculuğunuza başlayabilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “İletişim Problemleri Neden Olur, Nasıl Çözülür?” ve “Kronik Stresin Üzerimizdeki Etkileri” içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Lau, K. K., Randall, A. K., Duran, N. D., & Tao, C. (2019). Examining the effects of couples’ real-time stress and coping processes on interaction quality: Language use as a mediator. Frontiers in Psychology, 9, 2598.
Bourassa, K. J., Ruiz, J. M., & Sbarra, D. A. (2019). The impact of physical proximity and attachment working models on cardiovascular reactivity: Comparing mental activation and romantic partner presence. Psychophysiology, 56(5), e13324.