Mükemmeliyetçilik; bir kişinin çok yüksek beklentilerinin olduğu, bu beklentilere ulaşma konusunda yoğun bir şekilde endişe duyduğu ve bunlara bağlı olarak da kendisine aşırı eleştirel yaklaştığı bir kişilik eğilimi. İş hayatında mükemmeliyetçilik de bu bakış açısının profesyonel yaşama yansıması olarak tanımlanabilir.
Biz bu yazıda özellikle mükemmeliyetçiliğin kariyer yolculuğunuzda nasıl kendini gösterdiğinden bahsedeceğiz. Dilerseniz mükemmeliyetçiliğin tanımı, çeşitleri, belirtileri ve baş etme yolları gibi konuları açıkladığımız “Mükemmeliyetçilik Nedir? Yenme Yolları Nelerdir?” yazımıza daha detaylı bilgi için göz atabilirsiniz.
“İş Hayatında Mükemmeliyetçi Olmak” Ne Demek?
Aslında iş hayatında mükemmeliyetçi olmakla kişisel yaşamda benzer bir bakış açısına sahip olmak arasında pek fazla fark yok. Yani kavram olarak mükemmeliyetçi olmak her yerde aynı. Ama burada mükemmeliyetçiliği iş yaşamı bağlamında inceleyebiliyoruz, çünkü bazı kişilerin “mükemmeliyetçi yapısı” iş hayatında daha çok ön plana çıkar.
İşyerinde mükemmeliyetçi olanlar, en genel bağlamda;
- Kendinlerine herkesten çok daha yüksek hedefler belirler ve standartlarını yüksek tutarlar. Böyle söyleyince birileriyle yarış halindelermiş gibi bir anlam çıkabilir, ama aslında mükemmeliyetçilerin tek rakipleri kendileridir.
- Genellikle hata yapmamanın mümkün olduğunu düşünürler. Hatanın hayatın akışında bir yeri olduğunu ve herkesin er ya da geç hata yapacağını kabul etmek istemezler. Buna bağlı olarak da hataları başarısızlık olarak görürler.
İş Hayatında Mükemmeliyetçi Tutum Faydalı Olabilir mi?
Her kişilik özelliğinde olduğu gibi mükemmeliyetçilik de kendini farklı insanlarda farklı seviyelerde gösterebilir. Gerçek mükemmeliyetçilik genellikle iyi sonuçlar doğurmaz.
Ancak bazı kişiler bu durumu yönetmeyi çok iyi başarır, “mükemmeli aramak” onlar için bir yaşam biçimi haline gelir. Buna bağlı olarak da zaman zaman mükemmeli arama yaklaşımının iyi sonuçlar doğurduğunu görebiliriz.
Mükemmelin aslında var olmadığını bilerek, ona en yakın olabilecek mantıklı sonuçlara odaklanan biri;
- İdealden biraz daha yüksek olabilecek, ama ulaşılabilir standartlar ile yöneticilerinin, müşterilerin beklentilerini daha iyi bir şekilde karşılayabilir. Daha kaliteli işler çıkmasını sağlayabilir.
- Zaman yönetimi ve planlama açısından kendini geliştirerek mantık sınırlarının içerisindeki en iyiye ulaşmayı hedefleyebilir. Çalışma şeklini de en iyi seviyeye çekmeye odaklandığı için daha verimli olabilir.
- Detaylara dikkat edilmiş, titiz ve özenli işler sunabilir. Kendi koyduğu mükemmele yakın standartlara ulaşan işler ile ön plana çıkabilir.
Tabii, bahsettiğimiz bu faydalar gerçekten mükemmeliyetçi kişilik özellikleri gösterenler için geçerli değildir. Bu bireyler mükemmelin aslında var olmadığını içselleştiremez, daha katı kurallara sahiptir ve hem kişinin hayatını hem ekip arkadaşlarını, çalışanlarını olumsuz yönde etkiler.
Şimdi gelin, gerçekten mükemmeliyetçi kişilik özellikleri sergileyenler nasıl etkiler gözlemleyebilir, onu inceleyelim:
İş Hayatında Mükemmeliyetçiliğin Olumsuz Etkileri
İş hayatındaki mükemmeliyetçiler;
- Bir sonraki şeyin her zaman bir öncekinden daha iyi olması gerektiğine inanırlar. Bu bakış açısı kaygıya ve yoğun strese sebep olabilir. Ve kendilerini bu olumsuzlukların başrolde olduğu bir kısır döngü içerisinde bulabilirler.
- Kendi başarılarını küçümserler, göz ardı ederler ve kendilerini yeteri kadar takdir etmezler. Bu nedenle zamanla kendilerine duydukları sevgi, saygı ve güven azalabilir.
- Kendi beklentilerinin kendilerine yükledikleri stres nedeniyle depresyon, kaygı gibi psikolojik sorunlar yaşayabilirler.
- Yapılan araştırmalara göre tükenmişlik sendromu yaşamaya çok daha yatkın olabilirler.
- Performans kaygıları yaşayabilir, kendilerini yetersiz hissedebilirler.
- Kimsenin fark etmeyeceği ufak detaylara takılarak gereğinden fazla zaman kaybedebilirler ve bu da verimsiz bir çalışma sürdürmelerine, zamanı etkili kullanamamalarına yol açabilir.
- Ekip halinde çalışılan projelerde de fazla detaycı, mükemmeliyetçi davrandıkları için iş arkadaşlarıyla çatışma yaşayabilirler.
- Yaptıkları işten tatmin olmadıkları için bir türlü o işi bitiremeyebilirler. Buna bağlı olarak da çalışmaya daha çok zaman ayırabilir ve iş-yaşam dengesini kurmaktazorlanabilirler.
Kısacası; mükemmeliyetçi tutum sergilemenin hem bireyin kendi mental sağlığına, hem işyerindeki verimliliğine, hem de iş arkadaşlarıyla iletişimine zararlı etkileri olabilir.
İş Hayatından Mükemmeliyetçilikten Nasıl Uzaklaşabilirsiniz?
Son olarak da kariyer yolculuğunuzda mükemmeliyetçiliği bırakmakta işinize yarayabilecek birkaç adım paylaşacağız. Umarız bunları uygulamak zararlı yatkınlıklarınızı yenmeye yardımcı olur ☺️
1. “Mükemmel”in Var Olmadığını Kabullenin
Sizin için bunu kabullenmesi zor olabilir, ama hiçbir şey kusursuz değil ve aradığınız “mükemmel” aslında hiç var olmadı.
Bir düşünün, sürekli elde etmek için çalıştığınız ve birçok kişiden çok daha fazla enerji sarf ettiğiniz bu yolun sonunda mükemmel olsaydı, şimdiye kadar çoktan onu bulmuş olmaz mıydınız?
Bunun için:
- Hatalara pozitif yönden, yani bir öğrenme ve gelişme fırsatı olarak bakmak,
- Başarısızlığı hayatın bir parçası olarak görmek,
- Böyle durumlarda kendimize çok yüklenmemek önemli.
Buraya ünlü yazar ve yönetmen Guillermo del Toro’nun bir sözünü de bırakalım: “Sonuçta mükemmellik sadece bir konsepttir —kendimize eziyet etmek için kullandığımız ve doğayla çelişen bir imkansızlıktır."
2. Kendinizi Başkaları ile Kıyaslamayın
- Hem modern dünyanın bağımlılıklarından biri olarak görülen sosyal medya hem çocukluktaki bazı yaşantılar sizi, kendinizi başkalarıyla kıyaslamaya itiyor olabilir.
- Çocukken aileniz sizi sürekli sınıf arkadaşlarınızla, komşuların çocuklarıyla karşılaştırdıysa bilinçaltınızda böyle bir istemsiz rekabet şeması oluşmuş olabilir.
- Ya da sosyal medyada gördüğünüz hayatları istemeden de olsa kendinizinkiyle karşılaştırabilirsiniz.
Bu veya bunun gibi sebepler, başkalarıyla ve kendinizle yarış halinde yaşamanıza sebebiyet verebilir. Bu yarışı size kazandırabilecek tek şeyin “mükemmellik” olduğuna inanabilirsiniz. Ancak, tabii ki size dayatılan ve içselleştirdiğiniz ‘yarış’ mentalitesinden çıkmak mümkün.
3. Gerçekçi ve Mantıklı Beklentiler Oluşturun
Hedeflerinize ulaşmak için çok çalışmanız gerekebilir, ama “ulaşılamaz” hedefler belirlemek verdiğiniz tüm emekleri boşa çıkarabilir.
Sınırları mantık çerçevesinde belirlemezseniz, beklentilerinizin ucunu kaçırabilirsiniz. Bir çocuktan daha emeklemeden koşmasını, bir bitkiden daha çimlenmeden çiçek açmasını beklemek ne kadar mantıksızsa 1 haftalık işi 1 günde bitirmek, henüz değişkenleri bile belli olmayan projeyi en mükemmel haline getirmek için bugünden işe koyulmak da o kadar mantıksız olabilir.
Burada hem kendi sınırlarınızı, hem de sizinle beraber çalışan kişilerin iş-yaşam dengesini göz önüne almayı ihmal etmemelisiniz.
4. Emeklerinize Değer Verin ve Kendinizi Takdir Edin
Kariyeriniz için yürüdüğünüz yolda attığınız her adımın bir değeri var. Bunu göz ardı etmemeli, kendinizi ve emeklerinizi asla küçümsememelisiniz.
Dışarıdan bakıldığında bir projeyi tamamladığınız için ödüllendirildiğiniz ya da tamamlayamadığınız için geri planda kaldığınız görülebilir. Ama bu yolda yürürken hem mesleki hem kişisel anlamda kendinize kattıklarınızın değeri, aslında sizin sandığınızdan çok daha büyük. Bunları takdir etmeyi, kendiniz tebrik etmeyi ve ödüllendirmeyi ihmal etmeyin.
5. Yeni Bakış Açıları Edinin
Mükemmeliyetçi olmanız, otomatik olarak herkesten daha iyi bir performans gösterdiğiniz anlamına gelmez. Mükemmeliyetçilikten uzaklaşmak demek standartları düşürmek demek de değildir. Bu, çaba ve sonuç arasındaki farka dair daha incelikli bir bakış açısı benimsemek anlamına gelir.
Örneğin, sunumunuz hakkında endişelenerek sayısız saat harcamak yerine, farklı fikirler üzerine çalışarak çok daha üretken olabilirsiniz.
6. Profesyonel Yardıma Başvurun
Eğer mükemmeliyetçilik eğiliminizi kontrol edemediğinizi düşünüyorsanız ve hayatınızdaki negatif etkilerinden rahatsızsanız, ruh sağlığı desteği alabilirsiniz. Bunun için Heltia uygulaması üzerinden uzman bir psikoterapistle görüşebilir, mükemmeliyetçilik eğiliminiz için online terapi alabilirsiniz.
Bu yazıyı beğendiyseniz ve faydalı bulduysanız, “Çalışan Esenliği Hakkında Bilmeniz Gerekenler” ve “Soft Skills Nedir, Neden Önemlidir, Nasıl Geliştirilir?” başlıklı yazılarımıza da göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Stoeber, J., & Damian, L. E. (2016). Perfectionism in employees: Work engagement, workaholism, and burnout. In Perfectionism, health, and well-being (pp. 265-283). Springer, Cham.