Vücuda yük bindiren sporlarla uğraşanlarda ve ağır işlerde çalışanlarda çeşitli nedenlerden ileri gelen sakatlanmalar görülebilir. Çünkü diz eklemlerimizin işlevsel bir parçası olan menisküs kuvvetli baskılar altında zarar görebilir.
Gelin; daha çok futbol, basketbol, kayak ve güreş dallarındaki sporcularda rastlanan ancak ileri yaşla birlikte hepimizin karşılaşabileceği menisküs yırtılması nedir ve nasıl oluşur, bu konuyu inceleyelim.
Menisküsün Yapısı ve Görevleri
"Diz menisküsü nedir?" diye merak ediyorsanız öncelikle "Menisküs nerede bulunur?" sorusuna yanıt vermeliyiz.
Diz eklemimiz üstte uyluk kemiği, altta kaval kemiği, onun hemen yanındaki baldır kemiği ve ön tarafta da diz kapağının kesiştiği bölgedir. Uyluk ve kaval kemiğinin yüzeyleri arasında ise pürüzsüz, kıkırdak dokudan bir yapı bulunur.
"Menisküs" olarak adlandırılan bu yapı:
- Kemikler arasında yastıklama işlevini üstlenir. Eklem yüzeylerinin birbiriyle uyumlu olmasını ve gelen yüklerin bu yüzeylerde dağıtılmasını sağlar.
- Diğer dokulardaki yüklenmeleri azaltır, dizin hareketler sırasında daha kararlı olmasını sağlar, diz eklemini beslemede ise önemli rol oynar.
Diz bölgemizde amortisör görevi de gören bu kıkırdak yapıyı iç ve dış olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Dış menisküs ve iç menisküs şekil ve boyut olarak farklı olsa da birbirine benzerdir; ikisi de C harfi gibi açık tarafları birbirine dönük birer hilali anımsatır.
Menisküs Yırtığı Neden Olur?
Menisküsün ne olduğunu anlattığımıza göre menisküs yırtığı nedir ve neden olur, buna değinelim.
Bacağımız düz ve gerginken dizimizin ani dönme ve bükülme şeklinde baskı altında kaldığı durumlarda kıkırdak yapıda yırtık oluşabilir. Yırtık, buz yüzeyindeki bir çatlak gibi tek doğrultuda veya birkaç yöne doğru ilerleyebilir. Şiddetli yırtıklarda ise menisküsün bir parçası ana kıkırdaktan ayrılabilir, menisküs ağrısı şiddetli boyutlara ulaşabilir.
İç menisküs yırtığı, dış menisküs yırtığına oranla daha sık görülür. Bunun sebebi ise iç kıkırdağın dış kıkırdak kadar hareketli olmaması, dolayısıyla darbe ve bükülmelere karşı aynı esnekliği sağlayamamasıdır.
"Menisküs ağrısı nasıl olur?" diye düşünüyorsanız ağrının yırtığın yerine, büyüklüğüne, tipine ve kişinin fiziksel özelliklerine göre değişkenlik gösterdiğini söyleyebiliriz. Ağrı, dizin iç veya dış kısmında oluşabilir ve kişilerin ağrıyı tarif etme şekli farklı olabilir. Yırtık, bir travma nedeniyle aniden oluştuğunda bu ağrı daha belirgin olabilir.
Menisküs zedelenmesi sıklıkla sportif gençlerde karşımıza çıkar. Öyle ki ortalama her 100 spor yaralanmasından 15'ini menisküs yırtığı oluşturur. Bu nedenle yaralanmanın yalnız sporda gerçekleştiği düşünülebilir ancak kireçlenmeye bağlı olarak kıkırdak yüzeyinin deformasyonuyla da yırtık meydana gelebilir. İleri yaşlarda görülen dejeneratif menisküs yırtılması, bir travmaya olmaksızın gelişir, bu tipte kişinin yaşı gibi günlük faaliyetleri ve aktivite düzeyi de oldukça etkilidir.
"Menisküs yırtığı olanlar nelere dikkat etmeli?" sorusuna yanıt arayanlara öncelikle hastaneye başvurmalarını, sonrasında doktorlarının yönlendirmelerine göre gerekli tedbirleri almalarını ve kişiye özel tasarlanan egzersiz programıyla etkili bir iyileşme süreci için fizyoterapisti ile görüşmelerini önerebiliriz.
Menisküs Yırtığı Belirtileri Nelerdir?
"Menisküs yırtığı nasıl anlaşılır?" diye merak ediyorsanız belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Hareket Kısıtlılığı: Dizi hareket ettirmede zorluk çekilmesi, kilitlenme veya tutulma hissedilmesi, dizi büküp uzatmada zorluk yaşanması.
- Diz Ağrısı: Dizde yoğun şekilde ağrı hissedilmesi.
- Çökme Hissi: Ayaktayken dizin vücut ağırlığını taşıyamayacağını, çökme noktasında zorlandığını hissettirmesi.
- Sertlik ve Şişlik: Diz bölgesinde sertlik veya şişlik gözlemlenmesi durumu.
- Ses: Kıkırdağın gevşediğinin sezilmesi, oynayan bir parçacığın kemiklerle temas ederken klik sesi oluşturması
Menisküs Yırtığı Nasıl Anlaşılır?
Menisküs yırtığı belirtileri gözlenen kişilerde teşhis evresi üç aşamada gerçekleşir.
- Tıbbi Geçmiş: Kişinin dile getirdiği şikâyetin dışında diğer belirtilerin de olup olmadığı sorgulanır. Bu belirtilerin ne zamandır var olduğu, bu zaman dilimi içerisinde travma ya da incinmeye sebep olabilecek bir olay yaşanıp yaşanmadığı öğrenilir. Hastanın kireçlenme geçmişi olup olmadığı araştırılır.
- Fiziksel Muayene: Diz eklemleri bastırılarak ve hareket ettirilerek inceleme yapılır. Zorlanmanın yönleri, ağrının yeri ve şiddeti incelenir; şişlik gözlemlenir. Bacak kaslarının gücü, kişinin kendi başına eğip bükme hareketlerini ne zorlukta yapabilir , eklem hattında hassasiyet durumu değerlendirilir. Tıp dünyasında kabul gören Mc Murray testi, Thessaly testi gibi yöntemler tanı koymaya yardımcıdır.
- Görüntüleme: Zedelenmenin yapısı konusunda şüphe kalmaması için kireçlenme veya kırık tespiti amacıyla röntgen istenebilir. Yırtık teşhisini en net şekilde belirleyen görüntüleme yöntemi ise MRI yani manyetik rezonans görüntüleme teknolojisidir.
Menisküs Nasıl Geçer?
Menisküs yırtığının tedavisinde farklı yöntemler kullanılır. Bu noktada genel kanı yırtığın sadece operasyonla düzeltilebileceği yönünde olsa da ameliyata her zaman gerek olmayabilir. Doktorunuzun değerlendirmesi ve fizyoterapistinizle görüşmeleri neticesinde uygunluk halinde tüm süreç fizyoterapi ile yönetilebilir.
Konuyla ilgili daha detaylı bilgi edinmek ve diz problemlerinde çok yönlü çözüm önerileriyle iyileşmek için Heltia uygulamasını indirebilirsiniz.
Bu içeriği faydalı bulduysanız, “Menisküs Tedavisi Nasıldır?” ve “Tenisçi Dirseği Nedir, Neden Olur, Nasıl Geçer?” başlıklı makaleleri de inceleyebilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.