Vücudumuzun en temel yapılarından olan kas iskelet sistemi, bütünsel iyi oluşumuz açısından hayati bir yer tutuyor.
Bu yazımızda kas-iskelet sistemini detaylıca tanıttık, sağlığını korumak ve iyileştirebilmek için neler yapılabileceğinden bahsettik ☺️
Kas İskelet Sistemi Nedir?
Kas-iskelet sistemi, adından da anlaşıldığı üzere vücudumuzdaki kas, kemik, kıkırdak, tendon ve diğer bağ doku yapılarının bütününe verilen isim.
Aslında kas ve iskelet sistemi farklı yapılar, ancak birçok yönden birlikte çalıştıkları için bütün bir yapı olarak gruplanabiliyorlar. Bu iskelet ve kas sistemi birleşimi “lokomotor sistem” veya “muskuloskeletal sistem” olarak da biliniyor.
Şimdi insan vücudu kas iskelet sisteminin içerdiği yapıları detaylıca ele alalım, tek tek görevlerinden bahsedelim:
Kas-İskelet Sistemi Organları ve Yapıları
İnsan kas iskelet sistemi içerisinde olan temel yapıların kategorize edilmiş halini, kas iskelet sistemi fizyolojisi listemizi aşağıda bulabilirsiniz:
Kas Sistemi Nedir, Parçaları Nelerdir?
- Düz kaslar: Otonom sinir sistemi tarafından uyarılan bu kaslar, isteğimiz dışında kasılıp gevşer. Vücuttaki kan damarlarını ve bazı organların iç yüzeyini oluşturur.
- İskelet kasları: Vücuttaki üç kas tipi olan çizgili kasların bir türüdür. Organları çerçeveleyerek koruma görevi yapar. Aynı zamanda somatik sinir sistemine bağlı olan bu kaslar, istemli hareketi sağlamakta en önemli görevlerden birini üstlenir. İsteğimiz dahilinde hareket ettirebildiğimiz tek kas çeşididir.
- Tendonlar: İskelet kaslarını kemiklere bağlayan bağ dokularıdır. Böylelikle kas-iskelet sisteminin hareket işlevini yerine getirir, ayrıca bağ yerlerinin etrafını kaplayan sert dokusuyla bu bölgeleri korumuş olur.
İskelet Sisteminin Parçaları Nelerdir?
- Eksenel iskelet: Kafatası, omurga ve göğüs kafesi dahil olmak üzere vücudun eksenini oluşturur, yani vücudun şeklini verir. Aynı zamanda dik durabilmemizi sağlar. Ancak ana görevi kalp ve akciğer gibi hayati organları korumaktır. 80 kemikten meydana gelir.
- Ek iskelet: Uzuvları ve omuz kemerini kapsar, toplamda 206 kemikten oluşur. Vücudun iki tarafında simetrik bir şekilde yer alırlar.
- Kıkırdak doku: Kemik dokusundan daha yumuşak olan bu bağ yapısı, kemiklerin doğrudan birbirine sürtmesini önler. Kulak, boğaz, göğüs kafesi gibi birçok bölgede bulunur.
- Eklemler: Kemikleri birbirine bağlayan bu özel kemikler, çoğunlukla kemiklere mobilite özelliğini verir. Ancak bazı eklem yapıları hareketsizdir (örn. kafatası eklemleri).
- Ligamentler: Tendonların kasları kemiklere bağladığı gibi kemikleri birbirine bağlayan dokulardır. Lifli yapıları sayesinde stabilite sağlar. Aynı zamanda bazı organların sabit durmasına yardımcı oldukları durumlar da vardır.
- Bursalar: Eklem yerlerinde, genellikle tendon ile kemik veya kemik ile deri arasında bulunan sıvı kesecikleridir. Bu yüzeyler arasındaki sürtünmeyi azaltırlar.
Kas İskelet Sisteminin İşlevleri Nelerdir?
Kas-iskelet sistemimizin ana görevleri arasında şunlar var:
- Vücuda şekil vermek ve şeklini korumak
- Vücudun ağırlığını desteklemek
- Mobiliteyi (yani hareket yeteneğini) sağlamak ve desteklemek
- Hayati organları dış etmenlerden korumak
- Kemik ilikleri aracılığıyla kan hücrelerinin üretimini sağlamak
Yani kısacası vücudun şekli, hareketi ve desteği büyük bir ölçüde kas-iskelet sistemimiz tarafından sağlanıyor. Bunun için kas iskelet sisteminin sağlığını korumak, hem fiziksel sağlığımız hem de günlük hayattaki mobilitemiz ve performansımız için oldukça önemli.
Kas İskelet Sistemi Sağlığımızı Korumak İçin Yapabileceklerimiz
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 2019 verilerine göre, dünya çapında 1.71 milyar birey kas iskelet sistemi ile alakalı sağlık problemlerinden muzdarip. Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları ayrıca dünyadaki sakatlanma sebepleri arasında ilk sırada.
Gördüğünüz üzere kas iskelet sistemi hastalıkları ve kas iskelet sistemi ağrıları oldukça yaygın olabiliyor. Buna karşı bilinçli adımlar atarak kas ve kemiklerinizi güçlendirebilir ve bu durumun önüne geçebilirsiniz.
İşte kas-iskelet sistemi sağlığınızı korumak için uygulayabileceğiniz birkaç öneri:
Kas İskelet Sistemi Hastalıklarını ve Yaralanmalarını Önlemek
- Kilo kontrolü sağlayarak kemik ve eklemleriniz üstündeki yükü dengede tutmak, yaralanma riskini azaltmak
- Yeterli miktarda uyumak, kas ve kemiklerin iyileşme ve gelişme sürecini desteklemek
- Kaslarınızın ve kemiklerinizin güçlenmesini destekleyecek sağlıklı ve dengeli bir beslenme düzeni uygulamak, özellikle kalsiyum ve protein tüketimini artırmak
- Kan akışını negatif etkilediği ve böylelikle kas-kemik sağlığını büyük bir ölçüde etkilediği için tütün ürünlerinden uzak durmak
- Postür ile alakalı problemleri engellemek ve omurga zararını önlemek için ideal postürü korumak, kemik sağlığınızı destekleyecek ideal oturma biçimlerini tercih etmek
- Ağır nesneler kaldırırken dikkatli olmak, belli bölge ve kaslarınıza gereğinden fazla yüklenmemek, dengeli ve risksiz kaldırma pozisyonlarına odaklanmak
- Özellikle yaşın ilerlemesi ile birlikte düzenli hekim kontrolüne gitmek, kas-iskelet sağlığınızın tıbbi kontrolünü sağlamak.
Kas İskelet Sistemi Ağrılarına Ne İyi Gelir?
- Kas iskelet sistemi ağrıları neden olur, neyle bağlantılıdır tespit etmek
- Kas ve eklemlerin nemli kalmasını sağlamak ve sürtünmeyi azaltmak için bol bol su içmek
- Uzun süre sabit durmaktan kaçınmak, düzenli olarak esnemek ve pozisyon değiştirmek
- Sağlıklı postür destekleyici ve kas-iskelet sistemi sağlığını koruyucu ergonomik bir dinlenme ve çalışma düzeni oluşturmak
- Sağlığımızı negatif etkileyen artrit, postür bozuklukları, kemik erimesi, çeşitli yaralanmalar, tendinit, farklı bölgelerde kas ağrıları gibi kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarının tespit, tedavi ve rehabilitasyonunu sağlamak
- Kas kütlenizi artırmak, kemik ve organlarınızın daha korunaklı olmasını sağlamak.
Ancak hem önleyici hem de tedavi edici önerilerden en önemlisi de düzenli egzersiz yapmak; özellikle güç ve esnekliği artırıcı egzersizler ile kas kütlenizi artırmak ve kaslarınızı güçlendirmek için aktif bir yaşam sürmek. Kişisel istek ve ihtiyaçlarınıza uygun bir egzersiz planı oluşturarak kas-iskelet sistemi sağlığınızı maksimum seviyeye çıkarmak için Heltia fizyoterapistlerimizle görüşebilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “Ayak Sağlığı ve Ayakkabı Seçimi İlişkisi” ve "Kas-İskelet Sistemi Sağlığı için Tüketebileceğiniz Makro ve Mikro Besinler” içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Health Direct Australia. “Bones, muscles and joints.” 2021.
World Health Organization. “Musculoskeletal health fact sheet.” 2022.