Rüyalar, uykunun belirli aşamalarında ortaya çıkan bir dizi görüntü, fikir, duygu ve deneyimdir. Mizahi, eğlenceli, romantik, üzücü, korkutucu ve hatta tuhaf olabilir. Rüyalarımız genellikle Hızlı Göz Hareketi olarak adlandırılan REM döngüsü sırasında görülür. Beyniniz uyanıkken olduğu gibi REM döngüsü sırasında da çok aktiftir, bu yüzden gerçek gibi görünen ve gerçekmiş gibi hissettiren hikayeler yaratır. Zaman zaman rüya gördüğümüzün farkında olsak da uyandıktan sonra bile rüyalar bize son derece gerçekçi gelebilir. REM uyku döngüleri dışında da rüyalar görebiliriz ancak bunlar genellikle o kadar canlı ya da hatırlanabilir olmaz.
Rüyalar birkaç saniyeden 20-30 dakikaya kadar sürebilir, ancak rüya gördüğümüz sırada bu zaman aralığını çarpıtılmış hissedilebiliriz. Uyandıktan sonra rüyayı hatırlama olasılığımız, REM uykusu döneminde uyanmış olmamız halinde artar. Araştırmalara göre, çoğu insan her gece üç ila beş rüya görürken, diğer insanlar yedi kadar rüya görebilir.
Rüyalar İyi Oluşumuza Nasıl Yardımcı Olur?
İnsanlar her zaman rüyaların nasıl ve neden görüldüğü ile ilgilendiler. Birçok çağdaş rüya araştırmacısı, rüya görmenin işlevsel olarak önemli olduğunu öne sürdü (Moffitt, Kramer ve Hoffmann, 1993).
İşte rüyaların ruhsal iyi oluşumuza bazı etkileri:
1. Rüyalar, Sorunları Ele Alma Konusunda Daha Becerikli Olmamıza Yardımcı Olabilir
Finlandiyalı bilişsel sinirbilimci ve psikolog Revonsuo’nun fikrine göre; rüyalarımız bizi normal hayatımızdaki karşılaşmalar, olaylar, tehlikeler ve ilişkilerle daha iyi bir şekilde başa çıkmaya hazırlar.
Rüyalarımız beynimizin ilkel kısmında kalan; hayatta kalma ve içgüdüsel merkezlerimizi düzenleyen mekanizmamızla temasa geçip geliştirmeye odaklanır. Beynimizin bu ilkel kısımda; bizi zorlayan durumlara verdiğimiz tepkiler aynı hayvanların doğada verdiği tepkilere benzer. Bu tepkiler savaş ya da kaç tepkileridir.
Savaş ve kaç tepkileri, hayatta kalma enerjilerimizin devreye girip zor durumlarda kendimizi korumaya almamıza yardımcı olur. Beynimizde ilkel bir bölgede olduğu için bilinçdışı gerçekleşir. Yani bilerek ve isteyerek yapmadan, aynı doğadaki olduğu gibi saldıran bir aslan ya da kaçan bir geyiğe benzer sistemimiz aktive olur. Uyuyan beyinlerimiz de bizi yaşamı tehdit eden ve/veya duygusal olarak yoğun senaryolara hazırlamak için savaş ya da kaç mekanizmasına odaklanır:
- Bir takipçiden kaçmak
- Uçurumdan düşmek
- Bir yerde çıplak görünmek
- Herkesin içinde tuvalete gitmek
- Final sınavına çalışmayı unutmak gibi rüyalar, bunun bir örneğidir.
Anlaşılan o ki, rüyalarımız bilinçdışımızla bağlantı kurar, sorunlarımız üzerinde çalışır ve zorlu durumlarla baş edebilmemiz için bizi eğitir.
2. Rüyalar, Zorlu Duyguları Anlamlandırarak Farklı Bakış Açıları Kazanmamıza Yardımcı Olabilir
Araştırmalar, rüya gördüğümüz sırada duygularımızın merkezi kabul edilen amigdala ve hafızamızdan sorumlu hipokampüsün aktif bir şekilde harekete geçtiğini ifade eder. UC Berkeley'deki araştırmacılar; uykunun REM aşamasında gerçekleştiğinde, stres tepkilerimizin kapandığını ve stresli duygulardan sorumlu nörokimyasalların salınımının durduğunu gözlemlemişler. REM uykuları, bizdeki zorlayıcı duyguları düzenlemeye yardımcı olabilmek için zihnimize düşük stresli bir atmosfer sağlıyor gibi görünüyor.
Goldman'a göre rüya görmek; bedenin duyguları hissetmesi, bu duyguları geçirmesi ve ardından sindirmesi için kıymetli. Uyanıkken bizi zorlayan duygularla başa çıkamadığımızda, beynimiz bunu kendi başına yapmaya çalışır. Araştırmalar, bu sebeple bizi zorlayan, nispeten olumsuz duyguların rüyalarımızda olumlu duygulardan daha sık ortaya çıktığını gösteriyor. Uyanıkken zorlayıcı duygularımızla başa çıkamadığımızda, nörolojik sistemimiz gece uyurken bizi zorlayan duyguları yeniden işleyerek günlük hayatımızı kolaylaştırmaya yardımcı olur.
3. Rüyalar, Yas Sürecimizi Anlamlandırmaya Katkı Sağlayabilir
American Journal of Hospice and Palliative Care'de 2014 yılında yapılan bir çalışmada, yas sürecinini içeren rüyaların yas tutanlar üzerindeki etkisi incelendi. Araştırmada; katılımcıların rüyalarının sıklıkla geçmiş anılar ya da deneyimleri, kaybedilen kişinin hastalığı ya da ölüm zamanıyla ilgili anıları, kaybedilen kişinin öbür dünyada sağlıklı, rahat ve huzurlu görünmesi ve bireye bir mesaj iletmesi gibi faktörleri içerdiği fark edildi. Katılımcılar genellikle bu rüyaların iyi ve hoş hisler hissettirdiğini bildirdiler. Öyle gözüküyor ki rüyalar ölümü kabullenmede ve anlamlandırmada bizlere yardımcı oluyor.
Dreams in Bereavement (1996) kitabının yazarı Patricia Garfield, ölen kişiyle ilgili rüyaların, yas tutan kişinin yas tutma sürecinin neresinde olduğuna, sevilen kişinin ne kadar süredir aramızda olmadığına, onunla olan ilişkimize ve nasıl öldüğüne bağlı olarak değişme eğiliminde olduğunu ifade eder.
Rüyalar üzerine kapsamlı araştırmalar yapan T.J. Wray, en yaygın dört tür yas rüyası olduğunu düşünür:
- Kaybedilen kişinin kayıp yaşayan kişi ile vakit geçirmek için geldiği ziyaret rüyaları
- Kaybedilen kişinin bireye bilgi vermek, bir durum hakkında uyarmak ya da sadece kişiyi sevdiğini söylemek için rüyalarında belirdiği mesaj rüyaları
- Mesajın rahatlatıcı ve olumlu olduğu güvence rüyaları
- Cinayet ya da kazada olduğu gibi kaybın özellikle ani ve travmatik olduğu durumlarda görülebilen travma rüyaları gibi.
Çoğu zaman rüyalar farklı unsurların birleşiminden oluşabilir. Örneğin, bir ziyaret rüyası aynı zamanda bir güvence rüyası da olabilir. Bu rüyaların normal rüyalardan farklı bir niteliğe sahip oldukları ve çok gerçekçi hissettirdikleri söylenebilir. Ölen kişi yeniden sağlıklı ve bütün görülür. Genellikle de öldükleri zamandan daha genç görünürler. Getirdikleri mesajlar bir güvence ve teselli mesajları olabilir. Bazen mesaj bir uyarı ya da özel bir rehberlik de içerebilir. Bu rüyalar, rüya görende güçlü duygular uyandırma eğiliminde olup yas tutan kişilerin yas sürecine destek olmakta önemlidir.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “Astrolojiye İnanmanın Arkasındaki Psikoloji” ve “Gıda Alışverişi Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?” adlı içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Wright, Scott, Kerr,C.W., Doroszczuk, Kuszczak, N.M., Hang, P.C.,& Luczkiewicz,D.L. (2014) The Impact of Dreams of the Deceased on Bereavement: A Survey of Hospice Caregivers. American Journal of Hospice and Palliative Medicine. vol.31, 2pp. 132-138.
Wray, T.J. with Price A. B. (2005). Grief Dreams. How They Help Us Heal After the Death of a Loved One. San Francisco, California Jossey-Bass.