İnsanların fiziksel ihtiyaçları olduğu kadar duygusal ihtiyaçları da bulunur. Özellikle yakınlık hissetmek, kabul edilmek ve ait olmak gibi pek çok farklı duygusal ihtiyacın giderilmesi bireyin zihin sağlığı için oldukça önemlidir.
Duygusal ihtiyaçları karşılanan bireylerin hayatında olumlu değişimler gözlenebilir. Duygusal ihtiyaçlara dair daha çok bilgi edinmeye ihtiyacınız varsa bu yazıda “Duygusal ihtiyaçlar nelerdir?” ve “Duygusal ihtiyaç örnekleri nelerdir?” gibi soruların yanıtını bulabilirsiniz.
Duygusal İhtiyaç Nedir?
Duygusal ihtiyaçlar; bireyin sağlıklı bir benlik inşa etmesi, toplumsal yaşama dâhil olabilmesi için duyduğu gereksinimlerdir. Güvenlik, başarı, duygusal yakınlık ve gizlilik bu duygusal gereksinimlerden bazılarıdır. Psikolog ve Şema terapinin kurucusu olan Jeffery Young gibi bilim insanları, toplumun genelinin sahip olduğu temel duygusal ihtiyaçları bulmayı hedefleyen araştırmalar yapar. Ancak ortaya atılan gereksinimler her birey için aynı derece önemli değildir.
Kişisel gereksinimlerin farklılaşmasına neden olan faktörler arasında kültür ve yetiştirilme tarzı etkili olabilir. Örneğin kimi bireyler bağımsızlığa ve gizliliğe daha çok ihtiyaç duyarken diğerleri için yakınlık ve dikkat daha önemli olabilir.
Bu bağlamda mutlu ve keyifli bir yaşam için kişilerin kendi duygusal ihtiyaçlarının farkında olması oldukça önemlidir. Ayrıca yakın çevresindeki bireylerin duygusal olarak nelere ihtiyacı olduğunu bilen kişiler, bu gereksinimleri karşılayabilir. Böylece ebeveynlik ilişkilerindeki veya romantik ilişkilerdeki bağlar güçlendirilebilir.
Duygusal İhtiyaç Kategorileri
Young'ın çalışmasında çocuklukta başlayarak yetişkinliğe kadar devam eden beş geniş duygusal ihtiyaç kategorisinden söz edilir. Ancak duygusal ihtiyaçlar bunlarla sınırlı değildir. Her bir bireyin en temel duygusal ihtiyaçlarından biri sevgidir. Bunun yanı sıra çok çeşitli duygusal ihtiyaçtan söz edilebilir:
- Özerklik,
- Mahremiyet,
- Onaylanma,
- Toplumsal Aidiyet,
- Statü,
- Başarı.
Daha önce belirttiğimiz gibi, tüm bu duygusal ihtiyaçların önem sırası bireyin yetişme tarzıyla, içinde bulunduğu toplumla ve birçok başka dışsal nedenle yakından ilgilidir.
Duygusal İhtiyaç Örnekleri Nelerdir?
Şema terapi alanında araştırma yapan Jeffrey Young, insanların genelinin sahip olduğu temel duygusal ihtiyaçları şu şekilde listeliyor:
1. Güvenli Bağlanma
Bireyler, çevresindeki kişilerle kurduğu bağlar sonucu kıymetli olduğunu ve koşulsuz sevilebileceğini öğrenir. Ancak bu öğrenme sadece güvenli bağlanma oluştuğunda, yani bağ kurulan kişinin tepkisi ve sevgisi stabilse gerçekleşir. İnsanlar bu yüzden doğduğu ilk andan itibaren bağ kurmaya, koşulsuz sevilmeye ve güvende olduğunu hissetmeye ihtiyaç duyar.
Bu konuda daha detaylı bilgi için, güvenli bağlanma dahil tüm bağlanma çeşitlerini anlattığımız “Bağlanma Stilleri Nelerdir, İlişkilere Nasıl Yansır?” adlı yazımıza göz atabilirsiniz.
2. Bağımsızlık ve Yeterlilik
İnsanlar güçlü ve zayıf yanlarını bilme ihtiyacı duyar.
Aileler çocuğuna büyümesi için gerekli olan güvenli alanı tanırsa çocuk güçlü bir kişilik geliştirebilir. Bu nedenle insanlar bağımsızlık geliştirmeye, kendi ayakları üzerinde durmaya ve yeterliliklerinin farkında olmaya ihtiyaç duyar.
3. İhtiyaç ve Duyguları İfade Edebilme Özgürlüğü
Herkes duygusal olarak bağlı oldukları kişilerle düşüncelerini ve hislerini özgürce paylaşmak ister. Yargılanmayacaklarını bilerek yaşadıkları deneyimleri yakınlarına anlatma ihtiyacı hissederler.
4. Kendiliğindenlik
Bireyler, içinden geldiği gibi davranabilmeye, benliğini özgürce ortaya koyabilmeye ihtiyaç duyar. Tek başına mutlu olmanın ve bireyin kendi duygusal ihtiyaçlarını karşılayabilmesinin en önemli adımlarından biridir.
5. Öz Disiplin ve Öz Kontrol
Bireyler, içinde bulundukları alanlara göre kendilerini denetleyebilme ihtiyacı duyar. İsteklerini ve arzularını bazı ortamlarda geri plana atabilme gücüne sahip olmayı isterler.
Duygusal İhtiyaçlar Karşılanmadığında Ne Olur?
Çocuklukta ailesi tarafından duygusal ihtiyaçları iyi karşılanan bireyler yetişkinlik yaşamlarında daha keyifli bir hayat sürebilirler. Bu kişiler, yetişkin olduklarında diğer bireylerle daha sağlıklı ilişkiler kurabilir, fikirlerini özgürce savunabilirler. Bebeklikten başlayarak ihtiyaç duyulan bu gereksinimler karşılanmazsa birey, hayatın pek çok farklı alanında sorunlarla karşılaşabilir. Karşılanmayan duygusal ihtiyaçlar öz değer sorunları yaratabilir, bireyin yaşam motivasyonunu olumsuz etkileyebilir.
İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı'nı oluşturan Maslow, kişilerin depresyon ya da anksiyete gibi bir psikolojik bozuklukla yüz yüze gelmesini ihtiyaçlarını bilmiyor olmalarına bağlıyor. Örneğin bir kişi işten ayrıldıktan sonra depresyon yaşıyorsa bu, başarı veya statü ihtiyacının karşılanmaması nedeniyle gerçekleşiyor olabilir.
Sadece bireysel olarak değil, yakın ilişkide olunan kişilerin de temel duygusal ihtiyaçlarının farkında olmak önemlidir. Örneğin ebeveynlerin çocuklarına ihtiyaç duyduğu sevgiyi vermemesi aralarındaki bağı zedeleyebilir. Benzer şekilde, çiftlerin birbirine ihtiyaç duydukları alanı sunmaması ilişkide problemlere neden olabilir.
Peki, Duygusal İhtiyaçlar Nasıl Karşılanır?
Duygusal ihtiyaçların neler olduğunu belirledikten sonra bunların nasıl karşılanacağını öğrenmek gerekiyor.
1. Benliğinizin Gücünü Keşfedin
İhtiyaçların karşılanmasında bir başkasına bağımlı olmak birtakım riskler içerir. Bu nedenle kendi gücünüzün farkına vararak benliğinizi güçlendirmeniz oldukça önemli. Kendinizle daha çok zaman geçirmek bu yolda size fayda sağlayabilir. Örneğin egzersiz yapmak, günlük tutmak, düzenli meditasyon yapmak gibi aktiviteler size yardımcı olabilir. Bunların yanı sıra ihtiyacınıza göre:
- Başarı duygusu hissetmek istiyorsanız o güne kadar elde ettiğiniz başarılarınız üzerine düşünebilirsiniz.
- Mahremiyet ihtiyacı duyuyorsanız uzun bir duş keyfi yapabilirsiniz.
- İlgi ihtiyacı duyuyorsanız sevdiklerinizle zaman geçirebileceğiniz bir etkinlik planlayabilirsiniz.
2. İlişkide Duygusal İhtiyaçlara Önem Verin
Duygusal ihtiyaçların karşılanması romantik ilişkiler için son derece önemlidir. Bu nedenle kendi duygusal ihtiyaçlarınızı önemsediğiniz gibi partnerinizin ihtiyaçlarını da önemsemeli, anlamaya çalışmalısınız. Kendinizin ve partnerinizin ihtiyaçlarını birbirine bağımlı olmayacak şekilde karşılanmasını sağlayabilirsiniz.
- Önemsediğinizi/önemsendiğinizi göstermek için partnerinizin aile bireyleriyle tanışabilir ya da onu ailenizle tanıştırabilirsiniz.
- Yakınlık kurmak için fiziksel temaslarınızın miktarını artırabilirsiniz.
- Kaliteli zaman geçirmek için bir şık bir akşam yemeği planlayabilirsiniz.
- Alan tanımak için ayrı ayrı vakit geçirmeyi deneyimleyebilirsiniz.
3. Gerektiğinde Yardım Alın
Duygusal ihtiyaçların karşılanması öz değer ve zihin sağlığı için son derece önemlidir. Ancak önemle üzerinde durduğumuz gibi, öncelikle kendi duygusal ihtiyaçlarınızın neler olduğunun farkına varmanız gerekir.
Bu farkındalığa ulaşabilmek, ihtiyaçların nasıl giderilebileceği öğrenmek için bir uzmandan yardım alabilirsiniz. Heltia uygulamasını indirerek ihtiyaç duyduğunuz uzman desteğine kolayca ulaşabilir, online terapi alabilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “Evcil Hayvan Beslemenin Faydaları” ve “Mutluluğa Giden Yol: Mutluluk Nedir?” içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.