Günümüzde çoğu kişi uyku problemleri yaşıyor ve bunun hayatları üzerinde etkileri oluyor. Özellikle işyerinde uykusuzluğun birçok negatif yan etkisi olabiliyor, üstelik çalışanların mental sağlığı da bu durumdan olumsuz etkilenebiliyor.
Bu yazıda işyerinde uyku problemlerinin nasıl etkiler gösterebildiğini, kurumların bu problemle başa çıkmak ve çalışanlarının uyku kalitesini artırmak için yapabileceklerini ele aldık.
Uykusuzluğun İşyerindeki Sonuçları
Kalitesiz veya yetersiz uyku uyumak, kişinin hem bireysel hem de profesyonel hayatını olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle de vardiyalı çalışanlar bu durumdan muzdarip olabilir.
İşyerinde ve iş arkadaşlarıyla çalışma şeklinde yaratabileceği bazı olumsuzlukları aşağıda sıraladık:
1 Beyin Fonksiyonlarını Yavaşlatabilir
Uykumuzu almak, beynimizin ‘reşarj’ sürecini sağlayan en önemli elementlerden biri. Bu sebeple uykusuzluk, özellikle de çok uzun sürdüğünde, şarj olma sürecini yavaşlatarak beynin çalışma kapasitesi ve hızını etkileyebiliyor. Bu durum da:
- Düşünme,
- Yeni bilgiler öğrenme ve özümseme,
- Fikir üretme,
- Duygu yönetimi yapma,
- Problem çözme,
- Fiziksel tepkiler verme gibi birçok yetiyi kısıtlayabiliyor.
Bunun da işyerinde verimlilik üzerinde oldukça büyük etkileri olabiliyor. Aynı zamanda kişinin kurum içerisindeki imajı zedelenebiliyor, bir şeyleri ‘başarabileceği’ konusundaki özgüvenini de negatif etkileyebiliyor.
2. Kazaların Riskini Artırabilir
Yukarıda bahsettiğimiz beyin fonksiyonlarının yavaşlaması ve yorgunluk durumları, çalışanları fiziksel açıdan da riske sokabiliyor. Örneğin:
- Dikkat toplama kabiliyetini negatif etkilediği için trafik kazalarının riskini artırabiliyor.
- İşyerinde iş kazalarının yaşanmasına da yol açabiliyor.
- Ayrıca denge ve koordinasyon yeteneklerinin körelmesiyle yaralanma, düşme gibi fiziksel kazalara da sebebiyet verebiliyor.
3. Ruh Halini Negatif Etkileyebilir
Uykusuzluk, hızlı ve şiddetli duygudurum değişiklikleri ile ilişkilendiriliyor. Yani uykusunu alamamış insanların yorgunlukla birlikte huysuzluk, tahammülsüzlük, üzüntü, öfke gibi hisleri de daha sık yaşadığı görülebiliyor.
Bunlardan özellikle agresyon, kişinin iş arkadaşlarıyla olan ilişkisini ve dolayısıyla ofisteki ekip ruhunu da etkileyebilir.
4. Bazı Sağlık Sorunları Ortaya Çıkarabilir
Uykusuzluğun kısa süreli olarak hem bireyi hem de iş performansını etkileyen birçok etmeni var. Ancak bu durum uzun vadede devam ettiğinde ve kronik uykusuzluk durumuna dönüştüğünde, bireyin sağlığını da ciddi ölçüde tehdit edebiliyor.
Araştırmalara göre:
- Kronik uykusuzluk; demans gibi nörolojik rahatsızlıkların önünü açabiliyor.
- Günde beş saatten az uyumak, kalp basıncını ve kolesterolu ciddi ölçüde etkileyerek çeşitli kalp rahatsızlıklarına sebebiyet verebiliyor.
- Vücudun insülin salınımını etkileyerek tip-2 diyabet rahatsızlığı riskini artırabiliyor.
- Aynı zamanda bağışıklık sisteminin çalışma hızını yavaşlatarak vücudu hastalıklara karşı daha savunmasız hale de getirebiliyor.
Bunlar tabii ki bireyin iyi oluşunu negatif etkileyebilen durumlar durumlar. İşyerindeki sonuçlar açısından bakıldığında da kişinin çalışma performansı, odağı ve izin günleri üzerinde de etki bırakabilir.
Şimdi gelelim asıl önemli olan konuya: Kurumlar, yöneticiler ve İnsan Kaynakları sorumluları, çalışanların deneyimlediği bu problemi çözmek için neler yapılabilir? İş hayatında uyku sorunlarını düzeltmeye nasıl katkı sağlanabilir?
Çalışanların Uyku Kalitesi Nasıl Artırılabilir?
Eğer siz de çalışanlarınızın uykusuzluk çektiğini fark ediyorsanız aşağıdaki yöntemleri uygulamayı deneyebilirsiniz:
1. Çalışma Saatlerini Düzenleyin
Çalışan esenliği için esnek çalışma saatleri ve modelleri sunmak en önemli adımlardan biri. Ancak maalesef “evden çalışmak” ve “istediğin zaman çalışmak” adı altında çalışanlarının sağlıklı bir iş-yaşam dengesi kurmasını engelleyen de birçok kurum var.
Böyle durumlarda kişiler, fazla yoğunluktan dolayı kendilerine zaman ayırmakta zorlanıyor olabilir. Bu da stres seviyelerini artıracağı gibi gerçekçi ve zihinsel açıdan sağlıklı bir rutin kurmalarını da engelleyebilir. Oysaki uyku kalitesini artırmanın ve daha rahat uykuya dalmanın en etkili yollarından biri, düzenli bir rutin oluşturabilmek. Bu nedenle:
- Önceden belirlenmiş bir aralığı olan, ancak esnetilme olanağı da tanıyan çalışma saatleri belirleyebilirsiniz.
- Saat bazlı değil, haftalık/günlük görev bazlı bir çalışma planına geçebilirsiniz. Böylelikle çalışanların otonom bir şekilde yüklerini ve rutinlerini ayarlaması için alan bırakabilirsiniz.
- Gerçekten acil işler çıkmadığı sürece çalışanlarınızın iyi oluşunu önceliklendirebilir, iş yüklerine sadık kalabilirsiniz.
- Çalışma saatleri dışında teknolojik alet kullanımlarını sınırlandırmaya teşvik edebilir, siz de bu zamanlarda onlarla iletişim kurmayarak bu sürece katkı sağlayabilirsiniz.
2. Ofisi Rahat Bir Hale Getirin
“Rahat bir ofis uyku getirmez mi?” diye düşünüyor olabilirsiniz. Evet, aslında amaç biraz da o. Çünkü çalışırken uykunun gelmemesi için düzenli molalar vermek, iş yükünü bölerek rahatlayabilmek de eşit derecede önemli. Uykunun gelmemesi için durmadan iş yapmaya çalışmak, aslında insanın kendi fizyolojisi ile mücadele etmesi demek oluyor.
Uyku kalitesini artırıcı, dinlendirici ve “rahat” bir ofis, aşağıdaki uygulamalar ile sağlanabilir:
- Düzenli molalar vermeyi, bu molaların bazılarında ayağa kalkıp hareket etmeyi çalışma kültürünün parçası haline getirmek,
- Dinlenmeyi teşvik edici, rahat mobilyaları olan mola alanları oluşturmak,
- Ofis ergonomisi sağlamak, fiziksel rahatsızlıklara ve ağrılara sebep olmayacak bir çalışma ortamı kurmak.
Bu adımlarla verimlilik kaybedeceğinizi düşünseniz de, uyku problemleri yaşayan çalışanların dinlenmesinin faydalarını kısa zamanda gözlemleyeceksiniz.
3. Uykunun Önemi Hakkında Eğitim Sağlayın
Hem yönetici hem de çalışanların bu konuda bilgilenmesi, iş kültürünüzü önemli yönde etkileyebilir. Özellikle de stres yüzünden uyuyamamak, ‘iş yetiştirmek’ için uykudan feragat etmek gibi durumların aslında uzun vadede zararlı olduğunu kanıksamak faydalı olacaktır.
Çalışanlarınızın iyi oluşuna önem verdiğinizi, her şeyden önce sağlıklarının geldiğini hissettirmek ayrıca kuruma olan bağlılığı da artırıcı etkenlerdir. Tabii bu konuda uygulanabilir adımlar attığınız, desteğiniz sadece sözde kalmadığı sürece :)
4. Fiziksel Aktiviteye Teşvik Edin
Düzenli fiziksel aktivitenin uyku kalitesi üstünde birçok potansiyel etkisi var:
- Ofis işleri, kişinin fiziksel olarak aktif kalmasının büyük ölçüde önüne geçebilir. Ancak bedenin yorulması ile uykunun daha rahat geldiği birçok araştırma tarafından kanıtlanmış.
- Özellikle sabahları yapılan aerobik egzersizler, geceleri melatonin (uyku hormonu) salınımını kolaylaştırabiliyor.
- Fiziksel aktivite, aynı zamanda mental sağlığı geliştirmek ve stresi azaltmak açısından da önemli bir faktör. Bu nedenle kişinin aklındakileri düşünüp durması, gerginlikten uyuyamaması veya kabus görmesi gibi durumlara da yardımcı olabiliyor.
Bu sebeple fiziksel sağlık desteği sunmak, aktif kalmalarını sağlayacak yan haklar vermek faydalı olacaktır. Daha detaylı bilgi için “Çalışanların Fiziksel Sağlığını Desteklemek için 7 Strateji” adlı blog yazımıza göz atabilirsiniz.
5. Ruh Sağlığı Desteği Sağlayın
Çalışanların hayatı, işyerinde yaşadıklarından büyük ölçüde etkileniyor. Dolayısıyla iş stresi, zihinlerinin doluluğu, meşguliyet veya güvensiz bir iş ortamında bulunmak (örn. mobbing gibi durumlarla baş ediyor olmak) kişinin uyku düzenini bozabilen etmenler. Ayrıca zaten kronik olarak uyku problemleri olan çalışanlar da olabilir.
Bu durumlara karşı çalışanlara profesyonel ruh sağlığı desteği sunabilir, stres yönetimi ve kronik uyku problemleri gibi konularda yardım almalarını sağlayabilirsiniz.
Bunun için Heltia’dan faydalanabilirsiniz. Heltia; mental sağlık, beslenme ve fiziksel sağlık alanlarında çevrimiçi destek sunan, kapsamlı bir hizmet uygulaması. Çalışanların bütünsel sağlığını desteklemek için tasarlanmış bir hizmet sunmayı hedefliyor. Daha detaylı bilgi almak ve demo sürecine başlamak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “Çalışanların Fiziksel Sağlığını Desteklemek İçin 7 Strateji” ve “Feedback (Geri bildirim) vs. Feedforward (İleri bildirim)” adlı içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Danielle Pacheco, Dr. Abhinav Singh. “How Can Exercise Affect Sleep?”. Sleep Foundation, 2023.
Mayo Clinic. “Sleep tips: 6 steps to better sleep.” MayoClinic Adult Health, 2022.
Stephanie Watson and Kristeen Cherney. “The Effects of Sleep Deprivation on Your Body”. Healthline, 2023.