İster hislerinizi itiraf ettiğiniz biri tarafından, ister başvurduğunuz bir işten olsun: Reddedilmek yaygın olarak deneyimlenen bir durum. Ancak herkesin bir şekilde reddedilmesi, tabii ki negatif psikolojik etkilerine ‘alıştığımız’ anlamına gelmiyor.
Heltia ailesi olarak bu durumda size yardımcı olabilmek istedik ☺️ Bunun için reddedilme kavramını biraz daha irdeledik, reddedilmeyle başa çıkma yolları olarak 5 tane öneri sunduk. Haydi başlayalım!
Reddedilme Ne Demek?
Reddedilmek, genel olarak **biriyle veya bir şeyle kurulmak istenen bağlantının gerçi çevrilmesi ** anlamına geliyor.
Reddedilmeye örnek olarak:
- Biriyle tanışma/buluşma isteğinizin kabul edilmemesi,
- Konuştuğunuz birinin sizinle sevgili olmak istememesi,
- Başvurduğunuz bir göreve, role, okula veya işe alınmamak,
- İşinizde terfi alamamak,
- Partnerinizin sizi aldatması ve/veya ilişkinizi bitirmesi,
- Sosyal bir gruptan dışlanmak,
- Bir etkinliğe davet edilmemek verilebilir.
Bunların yanında, aslında reddedilmediğimizde de durumsal olarak reddedilmiş hissedebiliyoruz. Örneğin bir buluşma planımızın iptal etmesi, arkadaş buluşmasına çağrılmamak, arkasında geçerli bir sebep olsa bile bazen ‘istemiyoruz’ ve reddedilmişiz gibi gelebiliyor. Bu da gerçek anlamda bir reddedilme olmasa bile, reddedildiğimizdeki hisleri canlandırabiliyor.
Reddedilmek İnsana Neden Acı Verir?
“Reddedilmek nasıl bir duygu?” diye soracak olursanız, tabii ki, olmasını istediğimiz bir şeyin olmaması genel olarak herkes için üzücü.
Ancak özel olarak reddedilme duygusu, farklı bir boyutta acı verebiliyor:
- Kişilerin ‘acı’ hissetmesi mental ve fizyolojik olarak birbiriyle bağlantılı. Araştırmalara göre reddedilme, ayrılık gibi bazı büyük duygusal durumlar fiziksel acı hissetmemize de neden olabiliyor.
- Reddedilme psikolojisi ve ‘geride bırakılma’ hissi aidiyet duygumuzu azaltabiliyor, veya direkt olarak oluşmasını engelleyebiliyor. Bu da yalnız hissetmemize katkı sağlayabiliyor.
- Yaşadığımız tekil bir problemi büyütmeye, kendimiz hakkında genel negatif düşünceler yaşamaya meyilli olabiliriz. Bu sebeple de reddedilmek; yetersizlik, değersizlik veya istenmeme hisleri ortaya çıkarabiliyor. Bahsettiğimiz durumun psikolojide özel bir adı da var: “Bilişsel çarpıtma”, veya ”cognitive distortion”.
- “Reddedilmeye duyarlı disfori” denilen problemi tetikleyebiliyor. Bu durumda da herhangi bir reddediliş, bireyde oldukça büyük bir duygusal tepkiye yol açıyor. Reddedilme duyarlılığı, özellikle otizm spektrumunda olan veya DEHB tanısı olan bireylerde daha sık görülebiliyor. Bunun yanında belli çocukluk travmaları ile de ilişkilendiriliyor.
- Reddedilme travması olan, yani daha önce ciddi şekillerde reddedilen insanlar da bu duruma duyarlılık geliştirebiliyor. Bu da zamanla reddedilme korkusuna evrilebiliyor.
Reddedilme Korkusu Neden Olur?
Daha önce ciddi bir reddedilme yaşamış olsak da olmasak da, reddedilmenin getireceği acılardan çekindiğimiz için “reddedilme korkusu” geliştirebiliriz.
Bu durum da bizi reddedileceğimizi düşündüğümüz durumlardan uzaklaşma, içimize kapanma, kendimizi geri çekme gibi tepkilere itebilir. Böylelikle özgüvenimiz de negatif etkilenir.
Reddedilmenin tanımından, bizi nasıl etkileyebildiğinden bahsettik. Peki, reddedilme korkusu nasıl yenilir ve reddedilmekle nasıl baş edilir?
Reddedilme ile Nasıl Başa Çıkılır?
Daha iyi hissetmek, daha verimli problem çözümleyebilmek için kullanabileceğiniz reddedilme ile başa çıkma yollarını aşağıda sıraladık:
1. Hislerinizi Yaşayın
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, reddedilmenin acı vermesi gayet doğal. Sonuçta istediğiniz bir şeye ulaşamamış veya o şeyden dışarıda bırakılmış olduğunuz anlamına geliyor.
Buna benzer çoğu negatif durumda verebileceğimiz genel tavsiye şu: Duygularınızı bastırmayın. Üzülmenin ve ‘kaybınız’ için yas tutmanın normal bir tepki olduğunu, kendinize hislerinizi yaşamak için izin vermedikçe geçmeyeceklerini hatırlayın. Durumu önemsediğiniz halde önemsemiyormuş gibi yapmak, sadece bu süreci uzatacak ve mental sağlığınızı daha da kötüleştirecektir.
Öncelikle bir adım geriye çekilmek, kendinizi değerlendirmek faydalı olabilir. Reddedilme süreci sizi nasıl etkiliyor, neler hissediyorsunuz, nasıl belirtiler ortaya çıkıyor? Farkındalık çalışmaları yaparak kendinizi ve hislerinizi daha iyi tanıyabilir, iyileşme sürecinizi kolaylaştırabilirsiniz.
2. Başarısızlıklarınızın Sizi Tanımlamadığını Hatırlayın
Bu da söylemesi kolay, uygulaması zor olabilen şeylerden biri 🙂 Ancak bir yandan da tamamen doğru: Bir şeyden reddedilmeniz, başarısız veya istenmeyen biri olduğunuz anlamına gelmiyor.
Buna inanmak ve içselleştirebilmek için, aşağıdaki adımları deneyebilirsiniz:
- Kendinizi suçlama döngüsü içerisinden çıkmak
- Reddedildiğiniz durumunu değerlendirmek, her reddedilmeyi kişisel algılamamak
- Kendinizi başkalarıyla kıyaslamamak
- Negatif içsel konuşma yapmamak, içsel konuşmanızın tonunu iyileştirmek
- İyi olduğunuz alanlara odaklanmak ve başarılarınızı listelemek
3. Öğrenebileceklerinize Odaklanın
Kendi hatanız veya eksikliğinizden dolayı olmasa bile, her reddedilmeyi bir öğrenme ve gelişme fırsatı olarak değerlendirebilirsiniz.
Reddedilmemek için durumunuzda neler farklı olabilirdi? Siz neleri farklı yapabilirdiniz? Bir dahaki seferden önce hangi alanlarda kendinizi geliştirebilirsiniz? Bu tarz sorulara odaklanmak durumu daha pozitif bir ışıkta değerlendirmenize yardımcı olacak, kendinizi suçlama hissinden uzaklaştıracaktır.
4. Denemeye Devam Edin
Reddedilmek oldukça yıkıcı ve motivasyon düşürücü olabilir. Yine de, reddedilmeyle başa çıkma yolları arasında kesinlikle vazgeçmek yok. Tam aksine: "Reddedildim" diyerek pes etmemek, denemeye devam etmek oldukça büyük önem taşıyor.
Uzmanlara göre, her reddedildiğimizde benzer hisler yaşıyoruz, ancak bu hislere kesinlikle alışabiliyoruz. Bu hisleri normalleştirmek için kendinizi ortaya koymak güzel bir yöntem olabilir. Örneğin, farklı farklı işlere veya okullara başvurmayı ve başvuru sürecini atlatmayı deneyebilirsiniz.
5. İyi Oluşunuzu Geliştirin
“Reddedilmeye ne iyi gelir?” sorusuna en etkili cevap, kendinize şefkat göstermek ve mental sağlığınızı korumak için belli adımlar atmak olacaktır.
İyi oluşunuzu geliştirmek için:
- Kendinize nazik davranın
- Zihninizi sakinleştirmek için nefes egzersizleri yapın
- Şükran günlüğü tutun
- Bedeninize de iyi bakın, sağlıklı beslenin ve egzersiz yapın
- Sosyal çevrenizden duygusal destek alın
- Profesyonel yardıma başvurun.
Son maddedeki önerimiz için Heltia uygulamasını indirebilir, mental iyi oluşunuz için uzmanlardan online terapi alabilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “Terk Edilme Korkusu: Nedir, Neden Olur, Nasıl Aşılır?” ve “Sevginin İyileştirici Gücü: Sevilme İhtiyacı Hakkında” içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Cacioppo, S., Frum, C., Asp, E. et al. “A Quantitative Meta-Analysis of Functional Imaging Studies of Social Rejection.” Sci Rep 3, 2012:no.2027.
Eisenberger, NI. “The neural bases of social pain: evidence for shared representations with physical pain.” Psychosomatic Medicine. 2012;74(2):126-135.
Martin, Sharon. “4 Strategies to Cope With Rejection.” PsychologyToday, 2021.