Ayak Sağlığı ve Ayakkabı Seçimi İlişkisi

İster yaptığınız bir spor için olsun ister gündelik yürüyüş ayakkabınız olarak olsun, ergonomik açıdan uygun ayakkabılar tercih etmek çok önemli.

Alman Ayakkabı Enstitüsünün verilerine göre, Alman nüfusunun neredeyse %80’i ayağına tam olarak uymayan ayakkabılar satın alıyor. Bu oldukça büyük bir oran, ayrıca oldukça büyük bir soruna da işaret ediyor.

Bunun gibi problemleri önlemek için bu yazımızda ayak sağlığınızı desteklemenin önemini vurgulamak, doğru ayakkabıyı seçmeniz için birkaç öneri sunmak istedik. Hadi ayağınıza uygun ayakkabıyı nasıl seçebileceğinizi birlikte keşfedelim:

Ayakkabı Seçimi Neden Önemlidir?

Ergonomik ve ortopedik açıdan uygun bir ayakkabı giymek:

• Ayağınıza binen yükü azaltarak ayak sağlığınızı destekler ve yorulma sürenizi geciktirir.
• Gereken desteği sağlayarak fiziksel aktivite sırasında yaralanmaları önlemeye yardımcı olabilir.
• Topuk dikeni, bunyon (ayak başparmağında kemik çıkıntısı), mantar, su toplaması gibi ayak rahatsızlıklarını önlemeye yardımcı olabilir.
• Ayak, bacak, diz, kalça, bel bölgelerindeki ağrıyı azaltabilir.
• Daha konforlu bir deneyim sağlayarak günlük aktivitelerdeki rahatlığınızı artırabilir.
• Kaval kemiği ağrısı, aşil tendonu yaralanmaları, artrit, postür bozuklukları gibi problemleri engelleyebilir.
• Egzersiz performansınızı artırabilir. Örneğin profesyonel koşucular arasında yapılan bir araştırmaya göre, ayakkabı seçiminin koşu sırasındaki rahatlığa ve koşu hızına gözle görülür ölçüde bir etkisi var.

Doğru Ayakkabı Seçimi Nasıl Olmalı?

Ayakkabı seçimi ve yatak seçimi arasında oldukça fazla benzerlik var: Yatağınızın hem yumuşak olup hem de omurganızı desteklemesi gerektiği gibi, ortopedik açıdan sağlıklı bir ayakkabının da hem rahat olup hem de gereken stabiliteyi sağlaması gerekiyor.

Peki, bu rahatlığı ve desteği nasıl sağlayabilirsiniz? İşte doğru ayakkabıyı seçebilmeniz için önerilerimiz:

1. Ayak Biçiminizi Anlayın

Doğru ayakkabı seçiminin ilk adımı, ayağınızı tanımaktan geçiyor.

• Bir ayakkabı satın alırken tek belirleyicinin ayakkabı numarası olmamasına özen gösterin. Ayakkabının yanlara ve öne doğru genişliği, sağladığı destek, parmaklarınıza yer bırakması, ayaklarınızdaki olası eşitsizliklere uyum sağlaması, kemik çıkıntılarına sürtünmemesi gibi durumları anlamanız gerekiyor. Bunun için ayağınızı ölçmek önemli bir adım.
• Ayak ölçülerinizin zaman içerisinde ve duruma bağlı olarak değişebileceğini de göz önünde bulundurun. “Ben kaç senedir X numara giyiyorum” diyerek eski ayakkabılarınıza bağlı kalmaya çalışmayın.

2. Ayakkabının Dışını İnceleyin

• Ayakkabının şekli, ayağınızın şekline uygun olmalı. Örneğin, eğer ayağınız daha genişse dar ve uzun bir ayakkabı en iyi seçenek olmayabilir. Unutmayın: Ayakkabı ayağınıza uymalı, tam tersi değil.
• Bu adımda ayakkabının yapıldığı materyali de değerlendirmek gerekir. Ön tarafın hafif ve nefes alan bir malzemeden yapılması, uzun süre daha rahat kullanmanıza yardımcı olur. Bunun yanında, arka tarafın daha sert olması topuğu destekler ve yaralanma riskini azaltır.
• Ayakkabıda bir miktar tork (yani dönme gücü) olması gerekir. Bu, farklı fiziksel aktivitelerde ayağınızı desteklemeyi ve burkulma gibi durumlarda ayağınızı korumayı sağlar. Tork seviyesini ayakkabıyı iki taraftan tutarak ve kıvrılıp kıvrılmadığına bakarak anlayabilirsiniz.

3. Ayakkabının İçini ve Tabanını İnceleyin

• Ayakkabınızın tabanı, ayağınızdaki kavisi destekler nitelikte olmalı ve düztabanlığı engellemeli.
• İçinde ayağınızı rahatsız edebilecek bir dikiş, sertlik, çıkıntı olmamalı.
• Uzun süre ve gündelik kullanımı kaldırabilecek kadar kalın bir tabanı olmalı, rahatsızlığa yol açmamalı.
• Eğer ayakkabınızın ayağınızı bu bakımdan tam olarak desteklemediğini hissediyorsanız ekstra bir ayakkabı tabanlığı alıp kullanabilirsiniz.

4. Ayakkabıyı Deneyin

İki ayağınıza da denemek, rahatlığını kontrol etmek, mağaza içinde yürümek ayakkabıyı test etmek için uygulayabileceğiniz en basit yöntem.

• Bu ayakkabıyla birlikte kullanmayı planladığınız türde bir çorap giymek, uygunluğunu daha doğru bir şekilde test etmenize yardımcı olacaktır.
• Ayakkabıyı giyerek yere bastığınızda rahat hissettirmeli, adım attığınızda hafifçe yaylanmalı.
• Parmaklarınız ayakkabının önüne dayanmamalı ve rahatça kıpırdayabilmeli.
• Ayakkabının ön tarafı bükülebilmeli, tabanı her harekete uyum sağlayabilecek bir şekilde esnek olmalı.
• Eğer bir ayağınız daha büyükse buna uyum sağlamalı, büyük olanı sıkmamalı.
• “Biraz sıkıyor, ama giydikçe açılır” düşüncesine göre hareket etmemeye çalışın. Bu her zaman doğru olmadığı gibi ‘açmaya’ çalıştığınız süre boyunca size acı çektirecektir.
• Yazın sıcaklarında, uzun süre yürüdükten sonra ve günün ilerleyen saatlerinde ayak boyunuzun birazcık daha büyümesi normal. Ayakkabıyı tüm gün giyeceğinizi hesaba katarak bu saatlerde denemenizde fayda var.

5. Ayakkabının Yapacağınız Aktiviteye Uygunluğunu Kontrol Edin

• Bazı ayakkabılar, markalarca belli aktiviteler için tasarlanıyor. Özellikle uzun vadede veya profesyonel olarak belli bir sporu yapacaksanız ona uygun ayakkabı almak ayak sağlığınız için oldukça faydalı olacaktır.
• Uygun ayakkabı giymemek, rahatsız olmanın yanı sıra sizi potansiyel yaralanmalara karşı daha savunmasız da bırakabilir.
• Örneğin, gündelik ayakkabılar ile koşuya çıkmak çok da uygun olmayabilir. Koşu ayakkabıları özellikle topuk desteği, ön tarafta esneklik ve hızlı hareket için ‘yaylanan’ tabanlar baz alarak tasarlanıyor.
• Bunu test etmek, ayakkabının kategorisini kontrol etmenin yanında ayakkabıyı denerken de mümkün. Mağazada ayakkabıyı giyerken yapacağınız aktiviteye uygun hareketler yaparak desteğini ve rahatlığını ölçebilirsiniz.

6. Ayakkabınızı Yenileyin veya Değiştirin

Her ne kadar kaliteli de olsa zaman içinde her malzemeden yapılmış ayakkabı eskiyecektir. Bu süreçte ayağınıza sağladığı destek ve ayakkabının kullanışlılığı da azalabilir.

• Ayakkabının tamir edilebilecek bir problemi varsa (tabanlığı çıkmışsa, bağcığı kopmuşsa vs.) bir ayakkabıcıya götürerek bunları onarmak bir seçenek.
• Çok eskiyen ayakkabılarınızın yerine yenisini almaktan çekinmeyin. Eski ayakkabınızdaki sevdiğiniz özellikleri düşünerek aynılarını arayabilir, çok da memnun olmadığınız kısımlara alternatif arayabilirsiniz.

Ayağınızdaki potansiyel problemleri anlamak, bunlara uygun ayakkabı konusunda danışmak ve ağrılarınızı dindirecek bir egzersiz programı oluşturmak için Heltia fizyoterapistleri ile görüşebilirsiniz.

Bu yazıyı beğendiyseniz ve faydalı bulduysanız, “Kas-İskelet Sistemi Sağlığı için Tüketebileceğiniz Makro ve Mikro Besinler” ve “Ayak Altı Ağrısı Neden Olur?” başlıklı yazılarımıza da göz atabilirsiniz.

Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.

Kullandığımız kaynaklar:

Fuller JT, Bellenger CR, et al. “The effect of footwear on running performance and running economy in distance runners”. Sports Med. 2015 Mar;45(3):411-22.

Nebraska Medicine University Health Center. “7 tips for choosing the perfect shoes for your feet”.

Weatherford BM, Irwin CK. “Shoes: Finding the Right Fit”. OrthoInfo, 2012.