Egzersizin iyi yönlerini sıralarken, “beyin fonksiyonlarımızı güçlendirmesi” belki de ilk etapta akla gelen şeylerden biri değil. Ancak uzmanlar, egzersiz beyin ilişkisinin düşündüğümüzden daha kuvvetli olduğunu vurguluyor.
Araştırmalara göre beyin fonksiyonlarının gerilemesi, hareketsiz bir yaşam süren yetişkinlerde iki kata kadar daha hızlı gerçekleşiyor. Yani fiziksel olarak aktif bireylerin beyin fonksiyonlarının kötüleşme olasılığı ve süresi yarıya iniyor.
Peki, tam olarak egzersiz yapmak beynimizi nasıl etkiliyor? Egzersiz ve beyin arasındaki ilişki nasıl? Gelin beraber inceleyelim 👇🏻
1. Egzersiz, Beyin Hücrelerini Korur
Özellikle düzenli aerobik egzersiz, beyin fonksiyonlarının çoğunluğunu yerine getiren hipokampus ve prefrontal korteks bölgelerinin büyümesini ve bu bölgelerde daha fazla nöron üretilmesini sağlar. Bu durum düşünme, öğrenme ve hafızayı geliştirmekte önemli bir rol oynar.
Egzersiz, beyin hücrelerine başka bir açıdan da yardımcıdır. “İnflamatuar” olarak kategorize edilen bazı rahatsızlıklar, beyine kan gitmesini ve beyin hücrelerinin üretimini yavaşlatabiliyor. Egzersiz ise anti-inflamatuar etkili olduğu için bu rahatsızlıklara karşı savaşır, beyin hücrelerinin üretimi ve yenilenmesine destek olur.
Kısacası egzersiz beyin hücrelerini yeniliyor, var olanların da sağlığını koruyor.
2. Egzersiz, Beyni Genç Tutar
Beyinde “nöroplastisite” adı verilen yetenek, beynin yapısal değişikliklere uğrayabilmesi anlamına gelir. Bu ‘esneklik’ de zaman içinde farklı durumlara adapte olabilmesi, bunlara ayak uydurabilmesi için kullanılır. Yaşlanma ve yaralanma gibi durumlarda beyin fonksiyonlarının zarar görmemesi için nöroplastisite oldukça önemlidir.
Birçok araştırma, özellikle düzenli egzersizin nöroplastisiteyi artırabildiğini gösteriyor. Bu da beynin sağlığını koruduğu gibi çeşitli fonksiyon bozulmalarını da engelleyebiliyor.
3. Egzersiz, Beyin Fonksiyonlarını Korur
Yukarıdaki maddede nöroplastisiteden, egzersizin yaşlanmaya karşı nasıl savaştığından bahsettik. Ancak bunun farklı bir boyutu da var.
Alzheimer ve demans gibi bazı rahatsızlıklar, benzer bir şekilde beyin fonksiyonlarının yavaşlamasıyla ilişkilendiriliyor. Egzersiz ise beyin fonksiyonlarını korur, beyni genç tutarak bu hastalıkların oluşma riskini de azaltır.
Araştırmalara göre bir bireyin yaptığı düzenli fiziksel aktivite miktarının artması, demans hastalığı riskini %31’e kadar azaltabiliyor.
4. Egzersiz, Kan Akışını Geliştirir
Beyin fonksiyonları için beyne yeterli miktarda kan gitmesi, kan akışının hızlanması da önemlidir.
Egzersiz kan dolaşımını etkilemekte oldukça önemlidir. Özellikle aerobik egzersizler kan akışını geliştirdiği için kalp-damar sağlığının yanında beyin sağlığını da korumaya katkı sağlar.
5. Egzersiz, Uyku Kalitesini Artırır
Düzenli egzersiz ile birlikte artan uyku kalitesi, kognitif performansın gelişimini sağlamaya yardımcıdır. Gün içinde öğrenilen bilgilerin ve yaşanan anıların beyinde yer etmesini kolaylaştırır. Böylelikle zihnimiz öğrenme, ezberleme, yeniden hatırlama gibi fonksiyonlarını güncel tutabiliyor olur.
6. Egzersiz, Stresinizi Azaltır
Stres seviyemiz artınca beynimiz ‘alarm’ verir ve buna göre hormonlar salgılar. Egzersiz stres seviyelerini düşürmeye, bu hormonların salınımını kontrol altına almaya ve stres belirtilerini yönetmeye yardımcı olur.
Dilerseniz bu konuyu daha detaylı ele aldığımız, egzersiz ve stres ilişkisini irdelediğimiz blog yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
7. Egzersiz, Mutlu Eder
Hazır hormon demişken, egzersiz ile birlikte artan ‘mutluluk’ hormonlarını unutmayalım.
Stres veya benzeri olumsuz hislerin azalması açısından bu hormonların salgılanması oldukça önemli. Ayrıca ruh halini düzenlemekte olduğu kadar odak seviyesi için de faydalı hormonlar, yani bu açıdan da beyin sağlığını etkiliyorlar.
8. Egzersiz, Beyni Bir Bütün Yapar
Araştırmalar, egzersizin beynin farklı bölgeleri arasındaki bağlantıyı güçlendirebildiğini gösteriyor. Bunun büyük ihtimalle hücrelerin üretimine katkısı ve kan dolaşımını hızlandırmasıyla ilişkisi var.
Bu bölgelerin daha hızlı iletişim kurabilmesi, başta yeni bilgilerin işlenmesi olmak üzere birçok beyin fonksiyonunu artırır. Yani burada da egzersizin önemi küçümsenemez bir derecede.
Siz de beyin sağlığınız başta olmak üzere fiziksel iyi oluşunuz için Heltia uygulamasını indirebilir, uzman fizyoterapistler ile görüşebilir, ihtiyaçlarınıza uygun bireysel bir egzersiz planı yaratabilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “Egzersizin Bağışıklık Sistemine Etkisi Nedir?” ve “Kronik Yorgunluk Nedir, Neden Olur, Nasıl Geçer?” içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kullandığımız kaynaklar:
Cleveland Clinic. “How Exercise Protects Your Brain’s Health.” HealthEssentials, 2022.
Neuroscience News. “Exercise and the Brain: The Neuroscience of Fitness Explored.". 2023.
Omura JD, Brown DR, et al. “Cross-sectional association between physical activity level and subjective cognitive decline among US adults aged ≥45 years, 2015.” Preventive Medicine. (2020):14.