Flört şiddeti global seviyede baş edilmesi gereken bir problem. Bu durumu gözler önüne seren birkaç araştırma paylaşmak istiyorum:
- Amerika Birleşik Devletleri’nde yürütülen bir araştırmanın bulguları, kadınların yaklaşık %41'inin, erkeklerinse %26'sının yaşamları boyunca en az bir kere partner tarafından cinsel şiddet, fiziksel şiddet ya da ısrarlı takibe maruz kaldığını gösteriyor (CDC, 2018).
- Bir meta-analiz çalışmasının bulguları, İranlı kadınların yarısından fazlasının (%51,5) hamilelik sırasında partner şiddetine maruz kaldığını gösteriyor (Raziani vd. 2022).
- Doğu Afrika kıtasında yer alan Etiyopya’da da durum çok farklı değil; 4714 evli kadının katıldığı çalışmada kadınların %30'dan fazlasının partner şiddetine maruz kaldığı raporlanmış. (Chernet & Cherie, 2020).
- Türkiye’de ise bu alanda yürütülen çalışmaların sayısı oldukça az olmakla birlikte 2014 yılında Çanakkale’de 400 kadın katılımcıyla yapılan bir araştırma var. Bu araştırmaya göre yaşamının herhangi bir döneminde fiziksel şiddete maruz kaldığını söyleyen kadınların oranı %54.6. Ekonomik şiddet % 51.2, sözel psikolojik şiddet %55.7, cinsel şiddet ise %50.8 oranında. (Gökulu vd. 2014).
Bu istatistiklere yansımayan, adli psikolojide “karanlık sayı” dediğimiz, belirli korku ve kaygılar sebebiyle maruz kaldığı şiddeti bildirmeyen çok sayıda kişinin olduğu düşünülüyor. Görüldüğü üzere, partner şiddeti dünya üzerinde her kıtadan insanın din, dil, ırk fark etmeksizin maruz kalabileceği büyük bir tehdit.
Flört Şiddetinde Cinsiyetin Rolü Nedir?
Kadın ve erkeklerin eşit seviyelerde şiddete başvurduğunu söyleyen çalışmalar olsa da bu şiddetin sonuçlarının asla denk düşmediğini ve toplumun dinamiklerine göre bu oranın değişebileceğini biliyoruz (Cercone vd., 2005; Robertson & Murachver, 2007; Chen & Chan, 2021).
Bu noktada, özellikle fiziksel ve cinsel partner şiddetinin erkekler tarafından uygulanma sıklığının ve kadınların partnerleri tarafından öldürülme ya da ciddi bir şekilde yaralanma olasılığının çok daha yüksek olduğunun altını çizmek isterim. Buradaki farklılığınsa “ataerkillik” başlığı altında incelenebileceğini düşünüyorum.
- Ataerkilliğin hüküm sürdüğü, kadın ve erkek rollerinin esnetilemeyen sınırlarla birbirinden ayrıldığı toplumlarda şiddet davranışı sıklıkla erkeğin kadını kontrol etmesi ve kadın üzerinde otoritesini vurgulaması gayesi taşır.
- Kadının partnere maddi kaynaklar açısından genellikle bağımlı olması, kadını ikincil konuma yerleştiren kültürel ideoloji, bu ideolojinin erkek egemenliğini ve şiddeti rasyonelize etmeye yönelik toplumsal normları kadını partner şiddetine karşı savunmasız kılar.
Neticede, erkeğin kadına uyguladığı fiziksel ve cinsel şiddetin sıklığı ve bu şiddetin kadınlar üzerindeki sonuçları kritik boyutlara gelir.
Flört Şiddetinin Nedenleri Neler Olabilir?
Partner şiddeti gösterme eğilimine dair tek bir psikolojik etkenin varlığından söz etmek mümkün değil.
- Sosyoekonomik statü, alkol ve uyuşturucu kullanımı, aile geçmişinde şiddetin varlığı gibi etmenlerin bu durum üzerinde rol oynadığı biliniyor.
- Psikopatolojik değerlendirme açısından bakıldığında ise öfke kontrol problemi, kaygı, depresyon, intihar eğilimi, alkolizm, kumar bağımlılığı, psikopatik kişilik özellikleri, antisosyal kişilik bozukluğu ve sınırda kişilik bozukluğu ile partner şiddeti gösterme eğilimi arasında anlamlı ilişkiler saptanmış. (Sesar vd. 2018; Cunha vd. 2018; Spencer, 2019).
Bunların yanı sıra vakalara sıklıkla travma bakış açısıyla yaklaşan bir terapist olarak işlenmemiş travmaların, özellikle çocukluk çağı travmalarının kişinin ileriki yaşantısında partner şiddeti gösterme eğilimini artırabileceğini düşünmekteyim. Bunun sebebi, travmatik deneyim üzerine geliştirilen işlevsiz düşünce ve inançların kişinin sonraki hayatında göstereceği duygusal ve davranışsal tepkilerinde önemli bir rol oynamasıyla ilgilidir. Alan yazındaki çalışmalar da bu düşüncemi destekler nitelikte:
- Erkeklerle yapılan bir çalışmada, çocukluk çağında istismar deneyimleyen erkeklerin ileriki yaşantılarında daha fazla partner şiddeti uyguladıkları görülmüş. (Machisa vd. 2016).
- Benzer şekilde bir başka çalışmada da travma sonrası stres bozukluğu teşhisi konan katılımcıların, partnerlerine şiddet gösterme olasılıkları diğer katılımcılara göre daha yüksek bulunmuş. (Crane vd., 2014).
Tüm bu bilgiler ışığında, partner şiddeti failleriyle çalışılırken hem kapsamlı bir psikopatolojik tarama yapmak hem de travmatik deneyimleri sorgulayan ve hedef alan bir bakış açısıyla yaklaşmak faydalı olacaktır.
Flört Şiddetinin Önlenmesi için Neler Yapılabilir?
Partner şiddetine karşı koruyucu ve önleyici çalışmaların, içinde adalet, sağlık, medya, sosyal hizmet, sivil toplum kurum ve kuruluşlarının yer aldığı bütüncül bir stratejiyle yürütülmesi gerektiğine inanıyorum.
- Partner şiddeti söz konusu olduğunda, devletin tüm bu bileşenlerinde ortak bir karşıt duruş sergilenmelidir. Önleyici çalışmalar cinsiyet eşitsizliği, yerleşmiş toplumsal cinsiyet algısı gibi faktörlere ve çatışma çözümü için şiddetin kabulünü değiştirmeye yönelik toplumsal düzeyde müdahaleler gerektirecektir.
- Partner şiddetini tutku ve aşkla gelen bir durum şeklinde algılama eğilimini toplum düzeyinde kırmak kritiktir. Ayrıca yasal sonuçların hafif ve tesirsiz olduğu durumlarda şiddet eylemleri her zaman daha yaygın olacaktır. Bu sebeple bu hususta yapılan yasal düzenlemeler büyük önem taşımaktadır.
- Bunların dışında genç kitlelere partner şiddetini tanımlama, şiddet içeren davranışları tanıma ve bunlarla başa çıkma gibi becelerileri öğreten, güvenli ve simetrik romantik ilişkiler kurma yönünde rehberlik eden eğitici seminerler verilebilir.
Bu içeriği faydalı bulduysanız, Klinik Psikolog Hilal Sena Balandı’nın diğer yazıları olan “Flört Şiddeti Nedir?” ve “Flört Şiddetine Maruz Kalmak Bireyleri Nasıl Etkiler?” başlıklı makaleleri de inceleyebilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
CDC. (2018, August 3). Dating Matters. National Center for Injury Prevention and Control, Division of Violence Prevention.
Cercone, J. J., Beach, S. R., & Arias, I. (2005). Gender symmetry in dating intimate partner violence: does similar behavior imply similar constructs?. Violence and victims, 20(2), 207-218.
Chen, M., & Chan, K. L. (2021). Characteristics of intimate partner violence in China: Gender symmetry, mutuality, and associated factors. Journal of Interpersonal Violence, 36(13-14), NP6867-NP6889.
Chernet, A. G., & Cherie, K. T. (2020). Prevalence of intimate partner violence against women and associated factors in Ethiopia. BMC women's health, 20(1), 1-7.
Crane, C. A., Hawes, S. W., Devine, S., & Easton, C. J. (2014). Axis I psychopathology and the perpetration of intimate partner violence. Journal of Clinical Psychology, 70(3), 238-247.
Gökulu, G., Uluocak, Ş., & Bilir, O. (2014). Kadına Yönelik Şiddetin Yaygınlığı ve Risk Faktörleri: Çanakkale, Türkiye’de bir Saha Araştırması. Electronic Turkish Studies, 9(8).
Machisa, M. T., Christofides, N., & Jewkes, R. (2016). Structural pathways between child abuse, poor mental health outcomes and male-perpetrated intimate partner violence (IPV). PloS one, 11(3).
Raziani, Y., Hasheminasab, L., Gheshlagh, R. G., Dalvand, P., Baghi, V., & Aslani, M. (2022). The prevalence of intimate partner violence among Iranian pregnant women: a systematic review and meta-analysis. Scandinavian journal of public health.
Robertson, K., & Murachver, T. (2007). It takes two to tangle: Gender symmetry in intimate partner violence. Basic and applied social psychology, 29(2), 109-118.
Sesar, K., Dodaj, A., & Šimić, N. (2018). Mental health of perpetrators of intimate partner violence. Mental Health Review Journal.
Spencer, C., Mallory, A. B., Cafferky, B. M., Kimmes, J. G., Beck, A. R., & Stith, S. M. (2019). Mental health factors and intimate partner violence perpetration and victimization: A meta-analysis. Psychology of Violence, 9(1).