Stresin günlük hayatımıza birçok etkisi var, bu da ikili ilişkilerimize mutlaka bir şekilde yansıyor. Hatta ilişkilerimiz kimi zaman bir stres kaynağı, kimi zaman ise stresin etkilerini azaltan bir unsur olabiliyor. Gün içerisinde artan stres seviyesi bilişsel kaynakları tükettiği için ilişkiye ayrılan zamanda o ana ve karşıdaki bireye odaklanmak da zorlaşabiliyor.
Peki, ilişkide stres nedir ve neden olur? İlişki ve stres birbiriyle nasıl bir etkileşime girer, hangisi diğerinde nasıl bir etki bırakır? İlişki kaygısı nasıl geçer?
Stresin Biyolojik Etkileri Nelerdir?
İlişkilerde stresin rolünden bahsetmeden önce, stresin nasıl oluştuğunu kısaca açıklayalım:
Stres tepkisinin oluşmasında kortizon ve epinefrin adı verilen hormonlar rol oynar. Sonrasında ise oksitosin salgılanır ve bu hormon kortizon ve epinefrinin etkisine karşı koyar.
Erkekler stresli olduklarında kadınlardan daha az oksitosin salgılarlar, bu nedenle stres hormonlarının etkisi erkeklerde daha uzun süreli olabilir. Böyle bir durumda duygularını bastırmayı ya da kaçınmayı tercih edebilirler. Kadınların stresle başa çıkma yöntemleri, artan oksitosinle beraber, daha sakin ve ılımlı olabilir. Yani biyolojik olarak erkek ve kadınlar strese farklı tepki verebilir.
Stres İlişkilerimizi Nasıl Etkiliyor?
Stres, bireyler ve ilişkiler üzerinde şöyle etkiler bırakabilir:
1. Stres Zihni Uyarır
Stres zihni çevresel faktörlere karşı uyararak ‘uyanık’ bir moda geçirir ve bu süreçte insanların karşısındakinin davranışlarını fark etme, algılama şekli değişebilir. Bireyler olumsuz durumlara ani tepkiler vermekten kaçınamayabilirler. Bu da daha az sabırlı davranışlara ve partnerin kötü davrandığında şüphe duyma eğiliminde olmaya yol açabilir.
2. Stres Bireyi Tahammülsüz Birine Dönüştürebilir
Stres bireyleri karşıdakine daha az ilgi gösteren, yeteri kadar anlayışlı ve sevecen davranamayan birine dönüştürebilir. Bireylerin olumsuz yönlerinin ortaya çıkmasına yol açarak ilişkileri zedeleyebilir.
3. Stres Partnere, Aileye Gösterilen İlgili Azaltabilir
Stresin ana kaynağı olan tetikleyiciler zihni fazlasıyla meşgul ettiği için bireyler boş zamanlarını verimli değerlendiremeyebilirler. Böyle bir durumda partnerler ve aileyle yapılan aktiviteler azalabilir ya da daha az etkileşimin olduğu bir ortamda geçebilir. Bu da insanları birbirinden uzaklaştırabilir.
4. Stres Bireyi İletişimden Kaçınmaya Zorlayabilir
Bireyler stresli olduklarında geri çekilme eğilimi gösterebilirler. Kendilerini zihinsel anlamda yorgun hissettikleri için o an karşılarına çıkan herhangi bir sorunla ilgilenmek istemeyebilirler. Bu durum bir ilişki içerisindeyken problem yaratabilir, çünkü birey karşısındaki kişinin ya da içerisinde bulunduğu ilişkinin sorunlarını önemsiz görüyormuş gibi davranabilir.
5. Stres Zorlayıcı Duyguları Yönetmeyi Zorlaştırabilir
Stres ayrıca insanları daha sinirli yapar, bu da yönetilmesi zor çatışmaların yaşanma olasılığını artırabilir. Sözlü tartışmalar sırasında yükselen stres, insanları daha az dinlemeye yol açabilir, ilgi ve empati göstermeyi zorlaştırabilir. Kısacası stres, sorun olmayanları soruna dönüştürebilir ve sorunla yapıcı bir şekilde başa çıkmayı engelleyebilir.
Zamanla tüm bu problemler ikili ilişkileri zedeleyebilir, bireyler arasındaki sevgiyi azaltabilir ve daha ciddi sonuçlara yol açabilir.
Şimdi stresin ilişkileri nasıl etkilediğinden tam tersine geçelim: İlişkiler stresi nasıl etkiler? Ya da etkiler mi?
İlişki Strese İyi Gelir mi?
Yapılan araştırmalara göre ikili ilişki stresi azaltmada oldukça büyük bir rol oynayabiliyor. Partnerinizin yanında olmanın, rahatsızlık ve stres seviyelerini düşürmekte etkili olduğu uzmanlarca söyleniyor. Hatta yan yana olmasanız da, sizin için önemli olan bir kişiyi düşünmenin bile etki yaratabileceğine inanılıyor.
Çünkü:
- Sizi seven ve anlayan biriyle olmak kendinize duyduğunuz güven ve şefkatin artmasını sağlar.
- Yakın ilişkiler kurduğunuz bireylerle kendinize bir destek ağı oluşturarak stresi yönetmekte zorlandığınız zamanlarda onlardan yardım alabilirsiniz.
- Sadece sarılmak bile bedenin fizyolojik anlamda sakinleşmesine ve stres tepkisinin oluşturduğu gerginliğin azalmasına yardımcı olabilir.
Ancak bu durumun sağlıklı iletişimi olan, güvende hissettiğiniz ilişkilerde tamamen geçerli olduğunu da hatırlatalım. Bazı ilişkilerde, özellikle toksik ilişki gibi durumlarda, ilişkinin kendisi aslında stresi tetikleyen etmene bile dönüşebilir. Bu durumlarda problem tespiti ve stres yönetimi büyük ölçüde önemlidir.
İlişkilerde Stresle Başa Çıkmak
Stres yaşamak, mutlaka ilişkinizin kötü etkileneceği anlamına da gelmez. Dediğimiz gibi burada önemli olan, stresi yönetme becerilerinizi geliştirmeniz ve bu aşamada partnerinizle sağlıklı bir iletişim içerisinde olabilmeniz.
Stresi birbirleriyle paylaşma ve birbirlerine açılma fırsatı olarak gören çiftler, becerilerini birlikte geliştirebilirler ve birbirlerinin stres yönetim kaynakları olabilirler. Böylelikle birbirlerinden neye ihtiyaçları olduğunu öğrenirler ve birbirlerine önemsendiklerini, değer verildiklerini ve anlaşıldıklarını gösterirler. Kısacası, sizin için orada olan ve ihtiyaçlarınıza cevap veren bir partnere sahip olmak, vücudunuzun stresle daha iyi başa çıkmasına yardımcı olabilir ve stresin yoğunluğunu azaltabilir.
Stres yönetimi dahil her konuda destek almak, ruh sağlığınızı iyileştirmek için Heltia uzmanları ile görüşebilirsiniz. Böylelikle ilişkide stres nasıl geçer, nasıl daha iyi hissederim gibi sorulara online terapi yoluyla cevap bulabilirsiniz.
Bu içeriği faydalı bulduysanız “Kaygı Bozuklukları Romantik İlişkileri Nasıl Etkiler?” ve “İlişkide Çatışma Yönetimi Stratejileri” başlıklı makaleleri de inceleyebilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Lau, K. K., Randall, A. K., Duran, N. D., & Tao, C. (2019). Examining the effects of couples’ real-time stress and coping processes on interaction quality: Language use as a mediator. Frontiers in Psychology, 9, 2598.
Bourassa, K. J., Ruiz, J. M., & Sbarra, D. A. (2019). The impact of physical proximity and attachment working models on cardiovascular reactivity: Comparing mental activation and romantic partner presence. Psychophysiology, 56(5), e13324.