Kemik erimesi, birçok kaynağa göre insanlarda en sık görülen kemik rahatsızlığı. Binlerce insanda birçok fiziksel probleme ve sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Yani kemik erimesinin ne olduğunu, risk faktörlerini ve önleme yöntemlerini anlamak büyük bir önem teşkil ediyor.
Bu sebeple, Heltia olarak bu probleme dikkat çekmek ve detaylı bilgi vermek istedik. Kemik erimesi nasıl olur, hangi belirtileri gösterir, nasıl önlenebilir, gelin detaylıca keşfedelim:
Kemik Erimesi Nedir?
“Kemik erimesi”, kısaca kemiklerin yoğunluklarının azalması sonucu güç kaybederek zayıflaması anlamına gelir.
Bu zayıflama sürecini de şöyle özetleyebiliriz: Vücudumuzdaki kemikler, düzenli olarak yeni dokular oluşturma ve eskileri yok etme eğilimindedir. Normal şartlarda bu yenilenme süreci eski kemik yapılarının bozulmasından daha hızlı gerçekleşir. Ancak bazı sebeplerden dolayı yeni doku oluşturmaların yavaşlaması ve kemik yoğunluğunun azalmasına kemiklerin “erimesi” diyoruz.
Tıbbi adı “osteoporoz” olan bu rahatsızlık, genellikle yaş ilerlemesi ve dengesiz beslenmeyle ilişkilendirilir. Bu sebeple kemikleri kırık ve çatlak gibi hasarlara karşı daha savunmasız bırakır.
Kemik Erimesi Belirtileri Nelerdir?
Kemik erimesi hastalığı, zaman içerisinde gerçekleştiği için belirtileri gitgide kötüleşebilir. Yani hastalığın belirtilerini kemik erimesi evreleri dikkate alınarak incelemek daha doğrudur.
Aşamalarına göre kemik erimesinin belirtileri şu şekildedir:
Erken Evrelerde Karşılaşabileceğiniz Belirtiler
- Çenedeki kemik yoğunluğu kaybı sonucu diş etlerinde gerileme
- Kavrayış gücünde zayıflama
- Tırnaklarda zayıflama, kırılmaya yatkınlık
İleri Seviyelerde Karşılaşabileceğiniz Belirtiler
- Normalden daha hızlı kemik sorunları oluşması (örn. hafif bir düşmede bile zedelenmeler olabilmesi)
- Bu kemik sorunlarının geç iyileşmesi veya hiç iyileşmemesi
- Omurgadaki kompresyon kırıkları sebebiyle boyun ve sırt ağrısı
- Postürün eğikleşmesi
- Boy kısalması
Şunu da özellikle belirtmek isteriz: Kemik erimesi ‘sessiz hastalık’ kategorisine girer, çünkü özellikle ilk aşamalarında neredeyse hiç belirti göstermez**.** Hatta bir kemiğinizin hasar alması veya kemik yoğunluğu testi yaptırılması dışında anlaşılması oldukça güçtür. Bu sebeple, eğer kemik erimesinden şüpheleniyorsanız, vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmanız önemlidir.
Kemik Erimesi Neden Olur?
Uzmanlara göre kemik erimesinin tek bir ‘sebebi’ yok, ancak riskini artırabilen birçok faktör var. Bunlardan birkaçı aşağıdaki gibi:
- Yaş ilerlemesi
- Menopoz sürecinde veya sonrasındaki hormonal değişiklikler
- Aile geçmişinde kemik erimesi olması
- Kalsiyum ve D vitamini açısından zayıf bir beslenme düzeni olması
- Vücut ağırlığının sağlıklı kabul edilen miktarın altında kalması
- Yüksek miktarda alkol ve sigara tüketimi
- Bireyde hipertiroidi, artrit, böbrek yetmezliği gibi kemik erimesi riskini artırabilen bazı rahatsızlıklar olması
- Kemik erimesi riskini artıran belli ilaçların kullanımı (örn. bazı kanser ilaçları ve steroidler)
- Aktif bir yaşam sürdürülmemesi, uzun süre hareketsiz kalınması.
Son olarak da, “Kemik erimesi nasıl geçer, nasıl önlenebilir?” sorularına cevap vereceğiz:
Kemik Erimesine Ne İyi Gelir?
FRACTURK’ün araştırma verilerine göre, Türkiye’de 50 yaşına gelen bir bireyin kemik erimesine bağlı kalça çatlağı olma riski erkeklerde %3.5, kadınlarda ise %14.6’ya kadar çıkabiliyor. Bunun sadece tek bir kemik üzerinden yapılan bir yüzdeleme olduğunu düşünürsek oldukça ciddi bir oran.
İşte kemik sağlığınızı korumak, kemik erimesi riskini azaltmak için uygulayabileceğiniz 4 öneri:
1. Alkol ve Sigaradan Uzak Durmak
Alkol tüketimi, iki farklı açıdan kemik erimesi riskini artırabiliyor: Hem yaşlanma belirtilerinin ortaya çıkmasını hızlandırıyor, hem de yeni kemik hücrelerinin üretilmesi sürecini yavaşlatıyor.
Bunun yanında sigara içmenin de kemiklerdeki hücre üretimini yavaşlattığını gösteren araştırmalar var. Ayrıca vücudun kalsiyum emilimini de azaltabiliyor, bu da kemiklerin zayıflamasına katkı sağlayabiliyor. Yani ikisi de kemik sağlığınızı oldukça kötü etkileyen alışkanlıklar.
Tabi ki, alkol ve sigara tüketimi bunun yanında birçok farklı açıdan da zararlı. Kemik erimesi riskinden bağımsız olarak ikisini de tüketmemenizi şiddetle öneririz.
2. Kemik Sağlığını Destekleyen Besinler Tüketmek
İlk bakışta öyle gelmese de dengeli beslenmek kemik sağlığı için oldukça önemli. Özellikle yeterli miktarda kalsiyum ve D vitamini tüketimi, kemiklerin güçlü kalması için belki de en gerekli olan adım.
Kalsiyumu şu besinlerden alabilirsiniz:
- Yeşil yapraklı sebzeler
- Süt ürünleri
- Soya fasülyesi ve soya ürünleri (örn. tofu)
- Susam
- Tahin
- Kurutulmuş meyveler
- Kabuklu yemişler
D vitamini ihtiyacı ise aşağıdaki yollardan karşılanabilir:
- Her gün kontrollü bir şekilde güneşe çıkmak
- Somon, sardalya, ton balığı
- Yumurta sarısı
- D vitamini açısından güçlendirilmiş besinler
- Havanın kapalı olduğu zamanlarda veya vücutta eksik olması durumunda tüketilen takviyeler
3. Düzenli Egzersiz Yapmak
Son önerimiz, düzenli egzersiz yaparak aktif bir yaşam sürmek. Kas kütlenizi artırmak, kemik ve eklemlerinizin yaralanmalara karşı daha güvende olmasını sağlar. Bununla birlikte sağlıklı postür korumayı, yararlı besin maddelerinin emilimini ve organlarınızın çalışmasını da destekler.
Kemik erimesine karşı özellikle “ağırlık aktarma” egzersizleri (İngilizcede “weight-bearing”) oldukça faydalı. Bunlar ayakta yapılan, ağırlığınızı kemiklerinizin taşıdığı ve genellikle aerobik olan antrenmanlardan oluşuyor. Bu egzersizleri düzenli yaptığınızda kemiklerinizin güçlenmesi ve hücrelerinin yenilenmesi süreci hızlanıyor.
Ağırlık aktarma egzersizlerine birkaç örnek şu şekilde:
- Yürüyüş ve koşu
- Aerobik
- Dans etmek
- Eliptik makinesi kullanmak
- Tırmanış
- Raket sporları (tenis, squash, badminton, pickleball gibi)
- Merdiven çıkmak
- İp atlamak
4. Bir Uzmana Danışın
Kemik erimesinden şüpheleniyorsanız, sunduğumuz önerilere yönelmeden önce mutlaka bir hekime danışın. Doğru teşhis ve kişisel ihtiyaçlarınıza uygun tedavi için tıbbi yardım almak en doğru cevap olacaktır.
Bundan sonra, iyileşme sürecini desteklemesi için yukarıda verdiğimiz önerileri uygulayabilirsiniz. ayrıca size ve ihtiyaçlarınıza özel bir terapötik egzersiz reçetesi veya beslenme programı oluşturmak için Heltia uzmanlarımızla görüşebilir; bütünsel sağlığınızı geliştirebilir, kemik erimesi riskinin önüne geçebilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “Ergonomi Nedir, Neden Önemlidir?” ve “Kireçlenme, Osteoartrit Nedir ve Neden Olur?” içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Goodwin, Meredith. “What Are the Symptoms of Osteoporosis?”. Healthline, 2021.
Sözen T, Özışık L, & Başaran N. Ç. “An overview and management of osteoporosis”. European journal of rheumatology, 2017:4(1), 46.