Günümüzde birçok kişinin muzdarip olduğu çok ciddi bir problem patellofemoral ağrı sendromu. Peki patellofemoral ağrı sendromu ne demek, neden oluşur, belirtileri nelerdir, nasıl tedavi edilir?
Gelin hep birlikte inceleyelim.
Patellofemoral Ağrı Sendromu Nedir, Neden Olur?
“Patellofemoral ağrı sendromu” (PFAS), diz kapağımızın Latince adı olan “patella” kelimesinden gelir. Diz kapağı ve çevresindeki ağrıları tarif etmek için kullanılır. Bu ağrılar genellikle dizin ön tarafında hissedildiği için, patellofemoral ağrılar aynı zamanda “ön diz ağrısı sendromu” olarak da bilinir.
Diz bölgesinde oldukça yaygın olarak ortaya çıkabilen patellofemoral ağrı sendromunun ilişkilendirildiği bazı potansiyel sebepler şu şekilde:
- Dizin aşırı kullanımı veya bir anda kullanımda artış olması
- Diz kasları arasında kuvvet dengesizliği veya fiziksel kısalık olması
- Daha önce dizin yaralanmış olması sebebiyle bölgede zayıflık olması
- Bacak kuvvetini desteklemeyecek, ergonomik olmayan ayakkabılar tercih edilmesi
Ön Diz Ağrısının Sebepleri Neler Olabilir?
İnsan dizi çok karmaşık ve hareketli bir yapı. Bölgedeki tüm kemikler, eklemler ve kaslar iç içe geçmiş bir şekilde bulunduğundan herhangi birinde bir problem olması çeşitli ağrılara yol açabilir. Yani patellofemoral ağrı sendromunun yanında birçok farklı problem, dizde ağrı yapabilir.
İşte bazı yaygın ön diz ağrısı nedenleri:
1. Dize Fazla Yük Binmesi
Ayak tabanı ve yük dağılımı farklılıkları, artmış vücut ağırlığı veya kuvvetsiz bacak kasları gibi sebeplerden diz ekleminize normalden fazla yük binebilir ve diziniz zorlanabilir.
2. Diz Kasları Zaafiyetleri
Diz kaslarının zayıflığı, dengesizliği veya normalden daha gergin olması, zamanla kısalmalarına veya zedelenmelerine sebep olabilir. Bu da dizin üzerine yük bindiği zamanlarda ağrı yapabilir.
3. Koşucu Dizi Rahatsızlığı
Tıpta kondromalazi patella olarak geçen bu durum, diz kapağının altındaki kıkırdakta yumuşama olmasıyla ilişkilendirilir. Yapısal bir bozukluktan veya belli bir şekilde yürümek/koşmaktan dolayı meydana gelebilir.
4. Artrit
Eklem iltihaplanması, veya halk dilinde bilinen adıyla “kireçlenme”, dizin düzenli ve aşırı zorlanması veya dize alınan darbelerle bağlantılı bir rahatsızlıktır.
5. Bursit
Diz kapağı etrafındaki sıvı keseciklerinin (yani bursaların) iltihaplanması sebebiyle bölgede ağrı meydana gelebilir.
6. Tendinit
Diz kapağındaki tendonların aşınması veya iltihaplanması sebebiyle oluşan bu durum, dizin aşırı kullanımı ile bağlantılıdır.
7. Dize Alınan Darbeler
Özellikle diz kapağının alabileceği ağır fiziksel darbeler sebebiyle diz kapağında kayma, çıkma, çatlama veya kırık oluşabilir.
8. Bazı Kronik Rahatsızlıklar
Dizinizle veya diz kapağınızla direkt olarak bağlantsı olmayan başka kronik rahatsızlıklar, kas veya kemiklerde problemlere yol açabilir. Bu da bacağınıza ve dizinize yansıyarak ağrıya dönüşebilir.
Patellofemoral Ağrı Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Patellofemoral ağrı sendromu belirtileri, diğer diz ağrılarından genellikle şu şekilde ayırt edilebilir:
- Direkt olarak diz kapağı ağrıyabildiği gibi diz kapağının altı, yanları ve arkasında da ağrı olabilir.
- Ağrının şiddetine göre sadece diz kapağında hissedilebildiği gibi çevresine ve tüm ekleme de yayılabilir.
- Ön diz ağrısı çeken bir birey, dizinde yanma veya batmaya benzer bir acı hissedebilir.
- Yürürken, merdiven inip çıkarken, fiziksel aktivite sırasında ve benzeri durumlarda kendini gösterir. Dinlenir haldeyken genellikle ağrı yoktur.
- Noktasal ağrıya bazen diz bölgesinde kızarma veya şişme gibi görünür belirtiler de eşlik eder. Bu durumda bölge dokununca da acıyabilir.
Ancak ağrı belirtilerinin kişiden kişiye, durumdan duruma da değişiklik gösterebildiğini hatırlatalım. Eğer patellofemoral ağrı sendromundan şüpheleniyorsanız fiziksel değerlendirme ve kesin teşhis için bir uzmana başvurmanızı öneririz.
Patellofemoral Ağrı Sendromu için Ne Zaman Bir Uzmana Görünmelisiniz?
Eğer:
- Ağrı belirtileriniz dizinizi dinlendirmenize rağmen bir haftadan uzun süre geçmediyse ve/veya arttıysa,
- Etkilenen bacağınıza yük bindiremiyorsanız ve ayakta durmakta zorlanıyorsanız,
- Dizinizde kızarma, şişlik ve hassasiyet varsa,
- Dizinizi hareket ettiremiyorsanız,
- Yürürken diziniz sık sık boşa düşüyorsa veya kasılıp kilitleniyorsa, daha çok bekletmeden bir uzmanla görüşmenizi öneririz.
Patellofemoral Ağrı Sendromu Tanısı Nasıl Konur?
Genellikle patellofemoral ağrı sendromu fizik tedavi ve ağrı kontrolü için rehabilitasyonla tedavi edilir. Tanı süreci ise şöyle gerçekleşebilir:
Bu problem hakkında bir uzmana danıştığınızda öncelikle deneyimlediğiniz belirtiler, var olan bazı rahatsızlıklarınız hakkında sözlü muayene yapılır.
Sonrasında fiziksel muayene ile patellofemoral ağrı sendromu testleri uygulanır. Dışarıdan fark edilen şişlik, kızarıklık veya kemik kayması gibi durumlar sorgulanır. Dizin yanlış kullanımı ile bağlantılı bir ağrı olup olmadığını kontrol etmek için belli hareketler yapmanız istenebilir (örn. tek ayak üstünde durma, çömelme).
Patellofemoral ağrı sendromu dışında rahatsızlıklardan (örneğin artrit benzeri kemik veya kas problemlerinden) şüphelendiği durumlarda diz kapağınızın X-ray görüntüsü istenebilir. Ancak bunun dışında görüntüleme teknolojileri kullanılması genellikle önerilmez.
Patellofemoral Ağrı Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Eğer “Ön diz ağrısı nasıl geçer?” veya “Ön diz ağrısına ne iyi gelir?” diye düşünüyorsanız, patellofemoral ağrı sendromu tedavi yöntemleri ve önlemleri için önerilerimize göz atabilirsiniz:
Patellofemoral Ağrı Sendromunu Önlemek İçin
- Kilo kontrolü sağlayarak dizinize çok yük binmesini engelleyebilirsiniz.
- Fiziksel aktivite yapmadan önce ısınmaya ve sonrasında soğumaya özen gösterebilirsiniz.
- Fiziksel aktivite yaparken sınırlarınızı bilebilir ve dizinizi zorlamaktan kaçınabilirsiniz.
- Dengenizi sağlamak için dik durma ve postürünüzü düzeltme egzersizleri yapabilirsiniz.
- Destekleyici, rahat ve ortopedik ayakkabılar kullanabilirsiniz.
Var Olan Patellofemoral Ağrı Sendromunu Tedavisine Katkı Sağlamak İçin
- Vücudunuzu dinleyerek yaptığınız aktiviteye bir süre ara verebilirsiniz.
- Basit/ani yaralanmalarda POLICE metodunu (”Protection, Optimal loading, Ice, Compression, Elevation”; yani korumak, optimal egzersiz yapmak, buz uygulamak, kompres yapmak ve yüksekte tutmak) kullanabilirsiniz.
- Patellofemoral ağrı egzersizleri yaparak dizinizi güçlendirebilir ve ağrıyı hafifletebilirsiniz.
- Uzmanınız öneriyorsa bir süre baston veya yürüteç gibi gereçlerden destek alabilirsiniz.
- Hekim görüşü dahilinde belirtilere yardımcı olması için ağrı kesici kullanabilirsiniz.
Patellofemoral Ağrı Sendromu Egzersizlerinin Önemi
Gördüğünüz gibi patellofemoral ağrı sendromu için egzersizler hem önleyici hem de tedavi edici adımlarda oldukça ön plana çıkıyor.
Dizinize yüklenmeden düzenli fiziksel aktivite ve esnemelere devam etmek, dizinizi güçlendirmeye yardımcı olacaktır. Ayrıca diz kaslarına yönelik terapötik fizyoterapi egzersizleri de ağrıyı azaltıp ileride karşılaşabileceğiniz problemleri önlemeye de katkı sağlar niteliktedir.
Yani patellofemoral ağrı sendromu, fizik tedavi ile büyük ölçüde iyileştirilebilir. Bunun için Heltia uygulamasını indirerek uzman fizyoterapistlerimiz ile görüşebilir ve kişisel ihtiyaçlarınıza uygun bir egzersiz planı oluşturabilirsiniz.
Bu makaledeki bilgileri faydalı bulduysanız “Golfçü Dirseği Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi” ve “Kireçlenme, Osteoartrit Nedir ve Neden Olur?” yazılarımız da ilginizi çekebilir.
Bir uzman olarak patellofemoral ağrı sendromu tedavisinda aktif kullanılan fonksiyonel bantlama yöntemi hakkında bir eğitim almak isterseniz Fizyodemi - Fonksiyonel Bantlama eğitimine göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kaynaklar:
Frank RM, McCarthy M, et al. Patellofemoral pain. Orthopaedic Sports Medicine. 5th ed. Elsevier. (2020): 106.
Medline Plus. Anterior knee pain. National Library of Medicine. (2021).
McClelland, Damian. Front (anterior) knee pain. Bupa UK.