Bazı hislerimizi anlamlandırmakta ve onlarla baş etmekte zorlanabiliyoruz. İlişki içerisinde zaman zaman yaşadığımız kıskançlık da bunlardan bir tanesi.
Bu yazıda kıskançlık duygusunu daha detaylı irdelemek, sebeplerini ve başa çıkma yollarını açıklamak istedik. Kıskançlık duygusu nasıl yenilir merak ediyorsanız, umarız daha iyi hissetmenize ve sağlıklı ilişkiler kurmanıza yardımcı oluruz ☀️
İlişkilerde Kıskançlık Nedir?
Kıskançlık, bir şeyin veya birinin başkasının gözündeki değerine karşı hissedilen negatif bir duygudur. İnsan ilişkilerinizi zedeleyebildiği gibi, özgüveninizi ve kendi mental sağlığınızı da tehdit eder.
Kıskançlığın belirtileri arasında:
- Başkaları tarafından sevilmeyi hak etmediğinizi düşünmek ve sevilebilir biri olmadığınıza inanmak
- İlişkilerinizde güvensiz hissetmek, her an bırakılabileceğinizi düşünmek
- Partnerinizin ilgi gösterdiği kişilerle kendinizi istemsizce kıyaslamak, onun daha ‘tercih edilir’ olduğuna inanmak
- Sürekli partnerinizin başkasıyla birlikte olduğu hakkında düşüncelere kapılmak
- Partnerinizin eski deneyimleri ve ilişkilerini merak etmekten kendinizi alamamak
- Başkalarının kazançları ve başarılarına sevinememek gibi durumlar yer alır. Bunların ortaya çıkma şekli ve şiddetleri duruma ve kişiye göre değişiklik gösterir.
Şimdi gelin, kıskançlığın biyolojik oluşumunu bir uzmanımızdan dinleyelim:
Kıskançlık Türleri Nelerdir?
En yaygın hissedilen kıskançlık türleri arasında aşağıdakilere örnek verebiliriz:
1. Romantik Kıskançlık
Bu yazıda genellikle ele aldığımız tür romantik kıskançlık.
Bir ilişki içerisindeyken, ilişkiyi tehdit ettiği düşünülen durumlara karşı hissedilir. Fizikselden çok duygusal bağlantı ve romantik hisler üzerinden yaşanır.
2. İmrenme
Başkasının sahip olduklarını ve/veya başarılarını kıskanmaktır.
Örneğin, bir iş arkadaşınızın aldığı övgüye veya taşındığı yeni eve dahi imreniyor olabilirsiniz.
3. Rasyonel Kıskançlık
Sadakatsizlik durumuna dair gerçek, somut kanıtlar veya şüpheler olduğu zaman hissedilir. Bu açıdan diğer türlerden oldukça farklıdır.
4. İrrasyonel Kıskançlık
Tam tersi, kıskançlık duymak için hiçbir sebep olmayan durumları ifade eder. Ancak birey yine de kendini durduramaz, mantık dışı bir şekilde bunun negatif etkilerini yaşar.
5. Patolojik Kıskançlık
Kıskançlığın takıntı haline getirildiği, bireyin hayatının neredeyse merkezinde buna bağlı bir paranoya oluştuğu durumdur. “Aşırı kıskançlık” da denebilir.
Genellikle geçmişte yaşanmış bir aldatılma ve/veya toksik ilişki durumundan kaynaklanır.
Bu örneklerin yanında cinsel kıskançlık, kardeş rekabeti, bilinçli ve manipülatif kıskançlık gibi bazı türleri de sayabiliriz.
Ancak unutmayın ki kıskançlık; oldukça farklı şekillerde ve yoğunluklarda ortaya çıkabilen, karmaşık bir duygudur. Peki, bu kıskançlık duygusunun ardında ne yatar?
Kıskançlık Neden Olur?
Uzmanlara göre, kıskançlık temelde oldukça normal bir duygu. Sonuçta partnerinizi sevdiğiniz ve önemsediğiniz, ilgisini kendi üzerinizde istediğiniz için ortaya çıkıyor.
Ancak tabii ki bunun da bir dozu var. Eğer irrasyonel kıskançlık gösteriyorsanız veya kıskanmanız sürekli kendini tekrarlıyorsa, bunun arkasında büyük ihtimalle başka psikolojik problemler vardır.
En yaygın kıskançlık sebepleri arasında şunlar sayılabilir:
- Düşük özgüven
- Anksiyete ve panik bozuklukları
- Güven problemleri
- Terk edilme korkusu
- Bilinçaltında fark edilmeyen ve çözülmemiş olan başka korkular
- İlişkiler hakkında gerçekçi olmayan beklentiler
- Sağlıksız bir bağlanma stili
- Geçmiş ilişkilerde aldatılma, gaslighting gibi durumlar deneyimlenmesi
- Çocuklukta yakın çevresinde aldatılma, gaslighting gibi durumlar gözlemlenmesi
En temelinde kıskançlık, bir özgüven sorunudur. Bireyin kendisini olumsuz değerlendiriyor olması, partnerinin de bu şekilde değerlendirebileceği ve başkalarına yönelebileceği düşüncesini beraberinde getirebilir. Bu da kıskançlık hissetme riskini artırdığı gibi bireyin benlik algısını daha da kötüleştirebilir.
İlişkilerde Kıskançlığı Yenme Yolları
Siz de "Kıskançlığı nasıl yenebilirim? İlişkide aşırı kıskançlık nasıl yenilir?" diye merak ediyorsanız, aşağıdaki önerilerimizden faydalanabilirsiniz:
1. Duygularınızı Tanıyın ve Anlamlandırın
Kıskançlığı yenmenin ilk adımı, bunu hissettiğinizde fark edebilmek ve buna bağlı adımlar atmadan önce detaylıca düşünmek.
Kıskançlığın genellikle güvensizlik ile bağlantılı olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Örneğin, partnerinize suçlayıcı bir şekilde yaklaşmadan önce kendi içinize dönün: Böyle hissetmeniz, gerçekten partnerinizin kötü bir şey yaptığı anlamına mı geliyor? Sadece kendinizi güvensiz hissettiğiniz için bunu dışa vuruyor olabilir misiniz?
Özellikle negatif duygularınızı tetikleyen durumlar hakkında farkındalık kazanmaya çalışın. Sizi kıskandıran durumlar arkasında belli bir örüntü varsa, o durumlardan kaçınmak kıskançlık hissinizi azaltabilir.
2. Açıkça İletişim Kurun
Her sağlıklı ilişkinin temel özelliklerinden biri açık ve dürüst iletişimdir.
Eğer kıskançlık hissediyor ve bunun sizi mental olarak yorduğunu hissediyorsanız, bunu partnerinizle paylaşmak daha sağlıklı olacaktır. İçinizde tutmak ise negatif hislerin büyümesine, ilişkinizin daha da zarar görmesine sebep olabilir.
Bu noktada şunlara dikkat etmeniz önemli:
- Kendi hislerinizi ve endişelerinizi net bir şekilde dile getirin.
- Özellikle belli durumlarda ve belli şekillerde ortaya çıkıyorsa bundan bahsedin.
- Suçlayıcılıktan kaçınmak için “ben” dili kullanmaya özen gösterin.
- Partnerinizin cevabını ve önerilerini dinlerken açık fikirli olun.
Örneğin: “Dün X’in seninle nasıl konuştuğunu görünce güvensiz hissettim ve kıskandım. Aranızdaki yakınlık beni rahatsız etti.” gibi bir ifade ile, hislerinizi net ve sağlıklı bir şekilde ifade edebilirsiniz.
3. Sınırlar Belirleyin ve Bunlara Saygı Gösterin
İletişim kurmakla bağlantılı bir diğer adım da ilişkinizde sağlıklı sınırlar çizmek. Bu; hem sizin ve partnerinizin mahremiyetini, hem de ilişkiye dair rahat olduğunuz ve olmadığınız şeyleri sınırlandırmayı kapsıyor.
Kendi sınırlarınızı çizmek ve partnerinizinkileri bilmek, kıskançlığınızın ortaya çıkmasını azaltabilir ve daha rahat kontrol altına almanıza yardımcı olabilir.
Bu konuda daha detaylı bilgi için “İkili İlişkilerde Sınır Koymak” yazımızı inceleyebilirsiniz.
4. İlişkilenme Şeklinizi Gözden Geçirin
Kendi içinize döndükten ve hislerinizi ifade ettikten sonra, partnerinizi ve ilişkinizi değerlendirmek de işinize yarayabilir.
Bunun için, örnek olarak kendinize şu soruları sorabilirsiniz:
- Partneriniz, onu kıskanmanızı sağlayacak hareketlerde bulunuyor mu? Bunlara siz rahatsızlığınızı ifade ettikten ve sınırlarınızı belirledikten sonra da devam ediyor mu?
- Ediyorsa, bilinçli olarak mı yapıyor? Sizden kıskançlık tepkisi görmek hoşuna gidiyor mu? Kendisi de sizi benzer şekilde kıskanıyor mu?
- Birbirinize karşı ‘sahiplik’ duygusu hissediyor musunuz?
- Kendi geçmişinizdeki problemleri ilişkinize yansıtıyor musunuz? O zaman yaşadığınız problemleri partnerinize yüklüyor musunuz?
- İlişkideki duygusal ihtiyaçlarınız karşılanıyor mu? Partneriniz bunları karşılamak için çaba gösteriyor mu?
- Birbirinize bağlı mısınız, bağımlı mı?
- İlişkinin sizin için doğru olduğuna emin misiniz?
Eğer bunların birkaçına veya çoğuna olumsuz yanıtlar veriyorsanız, bu ilişkinizin temelinde başka bir problem yattığına işaret edebilir. Kıskançlık duygusu ile başa çıkmadan önce buna odaklanmak, rasyonel bir kıskançlık yaşıyor olup olmadığınızı tartmak daha önemli olabilir.
5. Kendinizi İyileştirin
Her şeye rağmen kıskançlık duygunuz devam ediyorsa; geçmiş yaralanmalarla başa çıkmak, özgüveninizi geliştirmek ve bu duyguyu çözümlemek için profesyonel yardıma başvurmak en sağlıklı seçenek olacaktır.
Bunun için Heltia uygulaması üzerinden yetkin uzmanlarla görüşebilir, online terapinin yanında fiziksel sağlığınız için de önemli adımlar atabilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “5 Sevgi Dili Nedir, İlişkilerimizi Nasıl Etkiler?” ve “Asertif Olmak Nedir, Ne İşe Yarar?” içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.