Terk edilmekten ve sevdiklerimizi kaybetmekten korkmak, her insanın deneyimlediği ve oldukça doğal bir durumdur. Ancak bazı bireyler bunu yıpratıcı bir şekilde deneyimliyor, bu sebeple hem kendilerine hem de ilişkilerine zarar veriyor.
Peki İngilizce adıyla abandonment issues ne demek, terk edilme korkusu nasıl açıklanabilir? Bu yazımızda terk edilme korkusunun belirtilerinden, olası sebeplerinden ve nasıl atlatılabileceğinden bahsettik.
Terk Edilme Korkusu Nedir?
Terk edilme korkusu veya terk edilme kaygısı denilen durum, bireyin sevdiği kişiler tarafından bırakılacağına karşı duyduğu korku olarak tanımlanabilir.
Bu durum, genellikle “sevgilim beni terk edecek” korkusu olarak düşünülüyor. Ancak aslında aile ve arkadaşlar dahil tüm sosyal çevreyi kapsayabilen bir problem. Yani, terk edilme korkusu hastalığı aslında daha doğru olarak “sevilmeme korkusu” diye genellenebilir.
Terk Edilme Korkusu Belirtileri Nelerdir?
Terk edilme korkusu olan bir birey:
- Yetersizlik hissi, özgüven eksikliği, sevgiyi ‘hak etmediği’ düşünceleri gibi durumlarla boğuşuyor olabilir.
- Özellikle ilişkideki anlaşmazlıkları çok düşünme, irdeleme ve kendisi hakkında negatif yorum çıkarmaya yatkın olabilir. Problemler için genellikle kendini suçlayabilir.
- Partnerlerine çok kolay ve çok hızlı bağlanabilir.
- Sürekli partnerini memnun etmeye çalışabilir. Bunun için sürekli kendinden ödün verebilir ve kendi isteklerini/sınırlarını görmezden gelebilir. Örneğin, özellikle kadınların istemediğinde bile ‘partnerleri için’ cinsel ilişkiye girmesi terk edilme kaygısı durumunda yaygındır.
- Sevdiklerinden uzak kalması gerektiğinde ayrılma anksiyetesi deneyimleyebilir.
- ‘Yalnız’ kalmamak için ilişkiden ilişkiye koşabilir.
- Kendini başkalarıyla kıyaslayabilir, partnerine karşı kıskançlık gösterebilir.
- İlişki sağlıksız ve/veya toksik bir durum alsa da tutunmaya çalışabilir.
- Terk edileceğini düşündüğünde erken davranma, kendisi terk etme eğiliminde olabilir. Bu sebeple bağlanma problemleri de oluşabilir, uzun süreli ve ciddi ilişki yaşamaktan kaçınabilir.
- İnsanlara güvenmekte ve duygusal olarak açık ilişkiler yaşamakta zorlanabilir.
Terk Edilme Korkusu Neden Olur?
Terk edilme korkusu psikolojide bir nevi sevdiklerini kaybetme korkusu olarak da düşünülebilir. Uzmanlara göre bu korkunun, başta çocukluk dönemi olmak üzere geçmiş deneyimlerle bağlantısı çok büyük. Örnek vermemiz gerekirse:
- Terk edilme kaygısını en çok etkileyebilen durumlardan biri özgüven eksikliğidir. Birey partneri için ‘yeterli’ olmadığına inanır, partnerinin her an bunu ‘fark edebileceği’ ve onu ‘daha iyi’ biri için bırakabileceği korkusuyla yaşar. Bu mental sağlığı yıprattığı gibi ilişkide de ciddi problemlere yol açabilir.
- Yakın bir bağlamda, anksiyete benzeri problemler de terk edilme korkusunu pekiştirebilir. Bazı araştırmalar, bipolar kişilik bozukluğuna (BPD) sahip bireylerin de terk edilme kaygısı yaşamaya daha yatkın olduğunu gösteriyor.
- Geçmişte yaşanan ‘terk edilme’ deneyimleri ve terk edilme travması, terk edilme korkusunun başlıca sebeplerindendir. Bu ilişkilerde terk edilme ve ayrılık durumu olabildiği gibi sevilen birinin vefatı, arkadaşlık sonlanması, ebeveynlerin boşanması gibi başka büyük hayat değişiklikleri sebebiyle de tetiklenebilir.
- Bağlanma stilleri arasında kaygılı veya kaygılı-kaçıngan bağlanmaya sahip olmak, ilişki içinde güvensizliğe yol açabilir. (İpucu: “Bağlanma Stilleri Nelerdir, İlişkilere Nasıl Yansır?” adlı yazımızdan bu konuda daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.)
- Sosyoekonomik koşulların iyi olmadığı bir ortamda büyümek, ebeveynlerinin onlara yeterli ilgi göstermemesi, şiddet görmek gibi bazı fizyolojik ve duygusal ihtiyaçların karşılanmadığı travmatik ortamlar terk edilme kaygısı yaratabilir. Bu gibi durumlar, çocuklarda ilişkilerdeki ihtiyaçların (sevgi dahil) ‘kısıtlı’ miktarda karşılanabileceği ve ‘tükenebileceği’ algısını yaratabilir. Bunun etkileri de istemsiz bir şekilde yetişkinliğe kadar devam edebilir.
Peki, bu problemlere sahip biri ne gibi adımlar atabilir? Terk edilme korkusu nasıl yenilir? Gelin hep birlikte inceleyelim 👇🏻
Terk Edilme Korkusu Nasıl Yenilir?
Bu yazımızda son olarak, terk edilme kaygısını atlatmak ve ilişkilerinizi güçlendirmek için atabileceğiniz birkaç adımı listeledik:
1. Kendinizi ve Korkularınızı Tanıyın
“Terk edilme korkusu nasıl yenilir?” probleminin ilk adımı, bu korkuya sahip olduğunuzu ve bunun sizi ne kadar yıprattığını kabul etmek.
Yukarıda bahsettiğimiz davranışları gösterip göstermediğiniz konusunda öz yansıtma (self-reflection) ve farkındalık çalışmaları yapmanız bu durumda faydalı olabilir.
2. Olumsuz Düşünceleri Gerçeklerle Değiştirin
Terk edilme korkusu deneyimleyen bireyler, her durumu kötüye yorma eğiliminde olabiliyor. Bu da özellikle ilişkide problem yaşandığında mental sağlıklarını büyük ölçüde olumsuz etkiliyor.
Farkındalık kazandıkça, olumsuz düşünce kalıplarına girdiğiniz hakkında bilinç kazanmanız kolaylaşacaktır. Bu gibi durumlarda olumsuz ve karamsar düşünceleri gerçeklerle değiştirmeye odaklanarak yıpratıcı tepkileri azaltabilirsiniz.
3. Aidiyet Hissinizi Artırmaya Çalışın
Aidiyet duygusu, başkaları tarafından kabul edildiğiniz bir çevre oluşturmakla ilişkilendiriliyor. Bu şekilde bir sosyal destek mekanizması oluşturmak, sevdiğiniz biriyle ilişkiniz bitse bile yalnız olmadığınızı pekiştirmek için önemli olabilir.
Hayatınızın farklı alanlarında aidiyet hissi kazanmak hakkında ipuçları için “Aidiyet Duygusu Nasıl Kazanılır?” adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
4. Profesyonel Yardıma Başvurun
Ağır bir terk edilme korkusu deneyimliyorsanız, kendinize yardım etmek için atacağınız adımlar yetersiz kalabilir. Özellikle geçmişte yaşadığınız kötü olaylarla bağlantılı bir korkunuz varsa, bunlardan iyileşmeniz korkunuzun geçmesi için de önem taşıyor. Böyle bir durumda profesyonel ruh sağlığı yardımı almanız, farklı alanlarda uzmanlara başvurmanız daha iyi hissetmeniz için gerekli olabilir.
Yetkin bir uzmanla terk edilme anksiyetesi dahil her konuda konuşmak, mental sağlık desteği almak için Heltia uygulamasından yararlanabilirsiniz. Online terapi yoluyla terk edilme korkusu dahil ruh sağlığı problemleriniz hakkında konuşabilir ve iyileşme sürecinize başlayabilirsiniz.
Bu yazıyı beğendiyseniz ve faydalı bulduysanız, “İkili İlişkiler ve Stres Arasındaki Bağlantı” ve “Reddedilme ile Başa Çıkmanın Yolları” başlıklı yazılarımıza da göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
Kullandığımız kaynaklar:
Fritscher, Lisa. “Understanding Fear of Abandonment.” VeryWellMind, 2022.
Holland, Kimberly and Cherney, Kristeen. “Identifying and Managing Abandonment Issues.” Healthline, 2023.
Skeen, Michelle. “Love me, don't leave me: Overcoming fear of abandonment and building lasting, loving relationships.” New Harbinger Publications, 2014.